شناسایی مولفه‌های ساماندهی بصری در راستای بهسازی سیمای کالبدی مناظر بومی روستاهای کوهپایه‌ای ایران (نمونه موردی: روستاهای کوهپایه‌ای غرب استان مازنداران)

ارزش‌های بصری مناظر بومی به عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل تعیین‌کننده بر حضور و تداوم سکونت در مناطق روستایی است، با این حال بسیاری از مناظر بومی روستاهای کوهپایه‌ای ایران به واسطه‌ی مداخلات ایجاد شده و فقدان ساز و کار مدیریتی مناسب دچار نابه‌سامانی شده‌اند که به منظور مدیریت روند توسعه و حفاظت از این میراث ارزشمند، تدوین نظری پارامترهای موثر بر سیمای کالبدی مناظر بومی، امری ضروری است. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت، اکتشافی و از حیث روش گردآوری داده‌ها، توصیفی- پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه 576 نفر از ساکنین روستاهای مورد مطالعه می‌باشد که به صورت تصادفی شبکه‌ای مورد پرسشگری قرار گرفتند. اطلاعات جمع‌آوری شده، با استفاده از نرم‌افزار spss و از طریق تحلیل عامل اکتشافی، همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد؛ 98.1 درصد از تغییرات سیمای کالبدی توسط 14 عامل ساماندهی بصری شامل: کیفیت راه و مسیرها، آسایش بصری، مصالح و توپوگرافی، عناصر محیطی و چشم‌انداز طبیعی، تزیینات، نوسازی ابنیه، جذابیت بصری، نفوذپذیری، الگوی ساخت بومی، روشنایی و انعطاف فضایی، حریم و عرصه‌بندی، عناصر کالبدی، سازه بنا و خوانایی تبیین شده است که عامل‌های آسایش بصری و کیفیت راه و مسیرها به ترتیب با ضریب تاثیر 0.203 و 0.181 بیشترین تاثیر را در بهبود سیمای کالبدی روستاهای مورد مطالعه دارند.

identifying the components of the visual organization to improve the physical appearance of the vernacular landscapes of the foothill villages of iran (case study: foothill villages in the west of mazandaran province)

the visual values of vernacular landscapes are one of the most important and influential factors that determine the presence and continuity of residence in rural areas. however, many of the vernacular landscapes of iran’s foothill villages are in an unorganized state owing to interventions and the lack of proper management mechanisms. to manage the process of development and protection of this valuable heritage, it is essential to theoretically develop parameters affecting vernacular landscapes. the present study is exploratory in nature and descriptive-survey in terms of data collection method. the statistical population of the study included 576 residents of the studied villages. they were surveyed in a random network. the collected data were analyzed using spss software and they were analyzed through exploratory factor analysis, pearson correlation and regression analysis. the research results showed; 98.1% of physical appearance changes by 14 visual organizing factors including: quality of the path and roads, visual comfort, materials and topography, environmental elements and natural landscape, decorations, renovation of buildings, attractiveness, permeability, vernacular construction pattern, lighting, and spatial flexibility, privacy and zoning, physical elements, building structure and legibility have been explained that the factors of visual comfort and the quality of roads and paths have the greatest impact in improving the physical appearance of the studied villages with an impact factor of 0.203 and 0.181.