تاثیر رانت منابع طبیعی بر کیفیت محیط زیست (مطالعه موردی: منتخبی از کشورهای منا)

امروزه تخریب محیط زیست یکی از مهم‏ ترین مسائلی است که کشورهای مختلف با آن روبرو هستند. شناسایی عوامل تاثیرگذار بر کیفیت محیط زیست می‏ تواند راهگشای سیاست‏گذاران و برنامه‏ ریزان در راستای حفاظت از آن باشد. لذا، در این مطالعه به بررسی تاثیر متغیرهای مختلف بر کیفیت محیط زیست با تاکید بر رانت منابع طبیعی در منتخبی از کشورهای منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) طی سال‌های 2018- 1994 پرداخته شده است. بدین منظور از رهیافت داده‌های تابلویی استفاده شد. نتایج نشان داد که رانت منابع طبیعی، سرمایه انسانی، مصرف انرژی، شاخص دموکراسی، شهرنشینی و رشد اقتصادی تاثیر مثبت و معنی‏ داری بر ردپای اکولوژیکی به ‏عنوان معیاری برای تخریب‌ محیط زیست دارند و نابرابری درآمد تاثیر منفی و معنی‏ داری بر ردپای اکولوژیکی دارد. لذا، برنامه‏ ریزان و سیاست‏گذران باید تعادلی بین عرضه و تقاضای منابع طبیعی برقرار کنند و بخشی از درآمدهای حاصل از آن‏ها را به سرمایه‏ گذاری در تکنولوژی‏های مناسب و سازگار با محیط زیست اختصاص دهند. برگزاری دوره‏ های آموزشی در زمینه حفاظت محیط زیست و کاهش مصرف منابع کمیاب حائز اهمیت است و سرمایه انسانی باید برای اکتشاف سبز، تولید سبز و مصرف سبز آموزش ببیند. همچنین بایستی سیاست‏گذاری‏ها در راستای صرفه‏ جویی در مصرف انرژی، بالابردن بهره‏ وری آن و توسعه استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر باشد.

the effect of natural resource rent on the environmental quality (case study: a selection of mena countries)

today, environmental degradation is one of the most important issues that different countries are facing. identifying factors affecting the environmental quality can be guidance for policy makers and planners to protect it. therefore, in this study, the effect of various variables on the environmental quality has been investigated, emphasizing the natural resource rent in selected mena countries (middle east and north africa) during 1994-2018. for this purpose, panel data approach was used. the results showed that the natural resource rent, human capital, energy consumption, democracy index, urbanization and economic growth have a positive and significant effect on the ecological footprint as a measure of environmental degradation, and income inequality has a negative and significant effect on the ecological footprint. therefore, planners and policymakers should establish a balance between the supply and demand of natural resources and allocate a part of their income to investment in suitable and environmentally friendly technologies. it is important to hold training courses in the field of environmental protection and reducing the consumption of scarce resources, and human capital should be trained for green exploration, green production and green consumption. so, policies should be aimed at saving energy, increasing its efficiency, and developing the use of renewable energy sources.