ارزیابی ریسک سلامت مواجهه با گردوغبار داخلی آلوده به هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (pahs)، مورد مطالعه: اماکن اداری ‌کلانشهر اصفهان، ایران

هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای (pahs) به‌عنوان ترکیباتی ناهنجاری‌زا، جهش‌زا و سرطان‌زا از قابلیت ایجاد مخاطره سلامت برای شهروندان ساکن محیط های سربسته برخوردار هستند. از این رو، این مطالعه با هدف تعیین محتوی و ارزیابی مخاطره سلامت ترکیبات pahدر نمونه‌های گردوغبار داخلی تعدادی از ساختمان‌های اداری کلان‌شهر اصفهان در سال 1401 انجام شد.بدین منظور، در مجموع84 نمونه گردوغبار از 28 مکان نمونه‌برداری جمع‌آوری شد. در آزمایشگاه وپس از استخراج آنالیت‌ها، نسبت به شناسایی و تعیین غلظت ایزومرهای pah با استفاده ازروش کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی gc–ms اقدام شد. مقادیر شاخص خطر سرطان‌زایی مواجهه با گردوغبار آلوده نیز برای کودکان و بزرگسالان محاسبه شدند. نتایج بیان‌گر شناسایی 16 ایزومر دارای اولویت pahs در نمونه‌ها با میانگین مجموع مقادیر ترکیبات 16 pahs برابر با 9838 میکروگرم در کیلوگرم بود. از طرفی میانگین مقادیر فاکتور سرطان‌زایی مواجهه با گردوغبار آلوده به pahs از طریق بلع، تنفس و تماس پوستی برای کودکان با 2-10^ ⨯ 4.72، 13-10^ ⨯ 6.96 و 2-10^ ⨯ 5.89 به ترتیب نشان دهنده خطر سرطان زایی زیاد خطر سرطان زایی ناچیز و خطر سرطان زایی زیاد و برای بزرگسالان نیز با 2-^10 ⨯ 3.37، 12-^10⨯ 2.62 و 2-^10 ⨯ 5.99 نیز به ترتیب نشان دهنده خطر سرطان‌زایی زیاد، خطر سرطان‌زایی ناچیز و خطر سرطان‌زایی زیاد بود. همچنین، میانگین مقادیر شاخص توان سرطان‌زایی ilcr ذرات گردوغبار آلوده به ترکیبات pah برای کودکان برابر با 1-^10 ⨯ 1.06 و برای بزرگسالان نیز برابر با 2-^10 ⨯ 9.36 بود. این در حالی است که میانگین مقادیر شاخص bapeq با 705، نشان‌دهنده خطر سرطان‌زایی فراتر از حد ایمن بود. با توجه به این‌که قرار گرفتن در معرض ترکیبات pah مخاطرات جدی بر سلامت زیستمندان برجای خواهد گذارد، نسبت به ردیابی، تعیین محتوی، منشاء‌یابی و پایش دوره‌ای این آلاینده‌ها در ماتریس‌های مختلف محیط‌زیستی و برنامه‌ریزی برای مدیریت منابع تولید و انتشار آن‌ها با هدف حفظ سلامت محیط و شهروندان توصیه می‌شود.

health risk assessment of exposure to indoor dusts contaminated with polycyclic aromatic hydrocarbons (pahs), case study: office buildings in isfahan metropolis, iran

polycyclic aromatic hydrocarbons (pahs) with their teratogenicity, mutagenicity and carcinogenic characteristics can pose health risks for humans. therefore, this study was conducted to determine the content and health risk assessment of pahs in indoor dust samples of some office buildings in city of isfahan in 2023. in so doing, a total of 84 indoor dust samples were collected from 28 sampling stations. after extraction of the analytes, the gas chromatography/mass spectrometry (gc–ms) method was used to determine the pahs concentrations in the dust samples. based on the results obtained, 16 priority pahs were detected and quantified in the dust samples. the mean values of ∑16pahs were found to be 9838 µg/kg. total incremental lifetime cancer risks (ilcrs) of children and adults with average values of 1.06e-01 and 9.36e-02, were both classified in the ’high critical value’ category. the cancer risk levels via dermal contact (5.89e-02) and direct ingestion (4.72e-02), indicated that both pathways greatly contributed to the cancer risk for children. similarly, the risk value of dermal contact (5.99e-02) and direct ingestion (3.37e-02) were found to be important routes that adults could be exposed to contaminated dust with pahs. accordingly, the mean values of ilcrs ranked in the following order: dermal contact > direct ingestion > inhalation for both cases (i.e., children and adults). in conclusion, to maintain the health of both the man and the environment, it is recommended that regular and periodic analyses of these pollutants in different environmental matrices including soil, sediment, indoor and outdoor dusts, particulate matter, air, and water be performed to help prevent exposure risks of pahs.