مدل‌سازی کمی تغییرات زمانی – مکانی نگهداشت و پتانسیل فرسایش خاک و تولید رسوب (منطقه موردمطالعه حوضه‌های آبخیز لاهیجان‌چابکسر و آستانه‌کوچصفهان)

الگوی توزیع زمانی و مکانی ارائه خدمات اکوسیستمی یکی از ویژگی‌های اساسی اکوسیستم‌ها است. یکی از خدمات اکوسیستمی مهم در رابطه بسیاری از اکوسیستم‌ها ازجمله حوضه‌های آبخیز شمال ایران، نگهداشت خاک است. این خدمت ارزشمند در بسیاری از مناطق ازجمله حوضه‌های آبخیز کشورهای درحال‌توسعه، مورد بررسی قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات مکانی زمانی فرسایش و نگهداشت خاک در سال‌های 2000 و 2020 انجام‌گرفته است. همچنین در این تحقیق دو حوضه آبخیز لاهیجان چابکسر و آستانه کوچصفهان، در استان گیلان به‌عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب‌شده است. این حوضه‌ها از نظر اکولوژیکی نمادی از اکوسیستم درهم‌تنیده انسانی و طبیعی است که ظرفیت بالایی در ارائه انواع خدمات اکوسیستمی دارد و در سال‌های اخیر دستخوش تغییراتی شده است. نتایج نشان می‌دهد مقدار کل پتانسیل فرسایش خاک در منطقه موردمطالعه در سال‌های موردبررسی به ترتیب برابرند با 7375590 و 12648676 تن مجموعاً در حوضه های آبخیز مورد مطالعه برابر با 5/11 و 8/19 تن در هکتار و مقدار ارائه خدمت اکوسیستمی نگهداشت خاک در این سال‌ها در کل حوضه آبخیز به ترتیب عبارتند از با 122243409 و 203865616 تن مجموعاً می‌باشد. همچنین بر اساس نتایج حاصل‌شده بخش کوچکی از منطقه، بیشترین تلفات خاک و رسوب را به خود اختصاص داده‌ است. بنابراین، نتایج بر نیاز فوری به اقدامات هدفمند حفاظت از خاک و آب برای اطمینان از پایداری منابع حوضه تاکید می‌کند.

Quantitative Modeling of Spatiotemporal Changes in Soil Erosion and Retention Potential and Sediment Production (Case Study: Lahijan Chabaksar and Astana Kochsefhan Watersheds)

The temporal and spatial distribution pattern of providing ecosystem services is one of the basic characteristics of ecosystems. One of the important ecosystem services in many ecosystems, including watersheds in northern Iran, is soil maintenance. This valuable service has not been investigated in many areas, including the watersheds of developing countries. The present study was conducted with the aim of investigating the spatial temporal changes of soil erosion and maintenance in the years 2000 and 2020. Also, in this research, two watersheds of Lahijan Chabaksar and Astana Kuchsefhan, in Gilan province, have been selected as the study area. From an ecological point of view, these watersheds are a symbol of the human and natural interwoven ecosystem, which has a high capacity in providing all kinds of ecosystem services and has undergone changes in recent years. The results show that the total amount of soil erosion potential in the studied area in the studied years is equal to 73755909 and 119218604 tons, respectively, and the amount of soil maintenance ecosystem service in these years in the entire watershed is 1222434092 and 1218191672, respectively. It is a body. Also, based on the results obtained, a small part of the region has the most soil and sediment losses. Therefore, the results emphasize the urgent need for targeted soil and water conservation measures to ensure the sustainability of the basin’s resources.