پایش گوگرد دی‌اکسید (so2) مبتنی بر مشاهدات سنجنده‌ی gome-2 ماهواره‌ی metop-a در تروپوسفر ایران

گوگرد دی اکسید یکی از مهم‌‌ترین آلاینده‌‌های معیار هوا است که افزایش غلظت آن می‌‌تواند سبب شیوع بیماری‌‌های قلبی‌‌‌‌عروقی، تنفسی، کاهش عملکرد ریه، برونشیت مزمن، سرطان ریه و مرگ شود. در این تحقیق غلظت گوگرد دی اکسید بین سال‌‌های 2007 تا 2020 در تروپوسفر ایران از کشورهای با مقدار انتشار so2 بالا در جهان برآورد گردید. برای نیل به این هدف، غلظت ستون so2 در تروپوسفر ایران با استفاده از دادهای سنجنده‌‌ی gome2 ماهواره‌‌ی metopa مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. gome2 یک سنجنده مستقر بر روی ماهواره‌‌ی metopa است که می‌‌تواند غلظت روزانه so2 را در مقیاس جهانی اندازه‌‌گیری کند. بر اساس نتایج، میانگین غلظت so2 تروپوسفر ایران µg/m³ 28.5 و بیش‌‌ترین و کم‌‌ترین مقدار برآورد شده به ترتیب برابر با µg/m³ 200.9 و µg/m³ 1.70 با انحراف معیار µg/m³ 15.9 برآورد گردید. به لحاظ مکانی نیز، استان خوزستان دارای بالاترین میانگین غلظت so2 در ایران است و پس از آن ایلام، بوشهر، تهران، البرز، گیلان، مازندران و جنوب کرمان قرار دارند. آنالیز حاصل از بررسی سری زمانی توزیع تروپوسفری so2 (2020 – 2007)، حاکی از روند کاهشی so2 در گستره‌ی تروپوسفر ایران است، به طوری که میانگین آن از µg/m³ 35 در سال 2007 به µg/m³ 26 در سال 2020 µg/m³ 9 (%25) کاهش یافت. نتایج بررسی پراکنش فصلی نشان داد که بیشینه‌‌ و کمینه‌‌ی so2 به ترتیب در فصل‌‌های سرد و گرم سال رخ می‌‌دهد. از سوی دیگر ماه‌‌های اکتبر و سپتامبر (ماه‌‌های سرد سال) از بیش‌‌ترین، و ماه‌‌های ژوتن و ژولای (ماه‌‌های گرم سال) از کم‌‌ترین پراکنش ماهانه برخوردار بوده‌‌اند. از سوی دیگر ماه‌‌های اکتبر و سپتامبر (ماه‌‌های سرد سال) از بیش‌‌ترین، و ماه‌‌های ژوتن و ژولای (ماه‌‌های گرم سال) از کم‌‌ترین پراکنش ماهانه برخوردار بوده‌‌اند. غلظت بیش‌‌تر so2 در دوره‌‌ی سرد سال به دلیل فعال‌‌تر بودن کانون‌‌های انتشار و شرایط هواشناسی حاکم در این دوره است.