پراکنش آهن، روی و سرب در خاک و محصولات کشاورزی در منطقه استقرار مجتمع فولاد مبارکه

آلودگی خاک و تجمع فلزات سنگین در محصولات کشاورزی در مناطق صنعتی یکی از مهم ترین مسائل محیط زیستی است که در زندگی گیاهان ، حیوانات و انسان را تهدید می کند . هدف از این تحقیق، بررسی پراکنش آهن ، روی و سرب درخاک و محصولات کشاورزی در منطقه ی اطراف مجتمع فولاد مبارکه بوده است . در این تحقیق بر اساس نقشه های رده بندی خاک و طبقه بندی اراضی ، پنجاه ناحیه در جهت باد غالب ( جنوب غربی - شمال شرقی ) مجزا گردید . در هر منطقه از 4 عمق ( 5-0 ، 10- 5 ، 20 - 10 ، 40 - 20 سانتیمتری ) نمونه برداری گردید و در مجموع تعداد 200 نمونه خاک تهیه شد . غلظت آهن ، روی و سرب قابل استخراج با dtpa در نمونه های خاک اندازه گیری شد . همچنین غلظت این عناصر در اندام هوایی 36 نمونه از نوزده نوع محصول کشاورزی عمده در این مناطق اندازه گیری گردید . نتایج نشان داد که حداکثر غلظت آهن قابل استخراج dtpa در دو محل در فواصل 8 و 20 کیلومتری جنوب شرقی مجتمع فولاد و در لایه 5 - 0 سانتیمتری خاک به ترتیب 2/ 221 و 4/224 میلی گرم در کیلوگرم خاک بوده است حداکثر غلظت روی قابل استخراج با dtpa در جنوب شرقی مجتمع فولاد و در لایه ی 5 -0سانتیمتری خاک برابر 16 میلی گرم در کیلوگرم خاک بوده و حداکثر غلظت روی قابل استخراج با dtpa در غرب مجتمع فولاد و در لایه ی 5 -0 سانتیمتری خاک، برابر 3/14 میلی گرم در خاک بوده است . حداکثر غلظت آهن دراندام هوایی برنج ، گندم و لوبیا در جنوب شرقی مجتمع فولاد مبارکه ، به ترتیب 2290 ، 1710 و 7/ 2006 میلی گرم در کیلوگرم ماده ی خشک گیاهی بوده است که نسبت به میانگین غلظت آهن در ماده ی خشک گیاهی ( 100 میلی گرم در کیلوگرم )‌بالاست . حداکثر غلظت روی دراندام هوایی گوجه فرنگی در شمال مجتمع فولاد مبارکه ، برابر 3/493 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک گیاهی بوده است که نسبت به میانگین غلظت روی در ماده خشک گیاهی (‌20 میلی گرم در کیلوگرم ) بالاست .