مقایسه میزان آلکالوییدهای گروه مورفین طی مراحل مختلف رشد در گیاه دارویی خشخاش ((Papaver somniferum L.

مقدمه: گیاه خشخاش حاوی آلکالوییدهای دارویی مهمی از جمله مورفین، کدیین، تبایین، نوسکاپین، پاپاورین و سنگویینارین می‌باشد که دارای ارزش اقتصادی بالایی در صنایع داروسازی است. با توجه به اینکه میزان تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان دارویی بسیار کم می‌باشد تاکنون استراتژی‌های مختلفی جهت تجاری کردن استحصال آنها به کار گرفته شده است.‌هدف: این آزمایش جهت بررسی روند تجمع آلکالوییدهای گروه مورفین در گیاه خشخاش طی مراحل مختلف رشد انجام گرفت.‌روش بررسی: گیاه خشخاش در شرایط گلخانه‌ای کشت شد و طی سه مرحله بذر، رویشی و بعد از گلدهی از بافت‌های ریشه و اندام‌های هوایی نمونه‌برداری صورت گرفت و پس از استخراج آلکالویید از هر یک از نمونه‌ها به طور جداگانه، میزان آلکالوییدهای مورفین، کدیین و تبایین با استفاده از دستگاه کروموتوگرافی مایع با کارایی بالا (hplc) مورد سنجش قرار گرفت.نتایج: نتایج نشان دادند که میزان این آلکالوییدها در بخش‌های مختلف گیاه و طی مراحل مختلف رشد متفاوت می‌باشد. بیشترین میزان مورفین، کدیین و تبایین در اندام‌های هوایی این گیاه و در مرحله گلدهی مشاهده شد. آلکالویید غالب، در تمام بخش‌های این گیاه مورفین بود.‌نتیجه‌گیری: با بررسی نتایج مشخص شد که مرحله رشد و نمو گیاه نقش مهمی در میزان تجمع آلکالوییدهای مورد بررسی دارد، به طوری‌ که میزان هر سه آلکالویید مورفین، کدیین و تبایین در مرحله بعد از گلدهی هم در ریشه‌ها و هم در اندام‌های هوایی به مراتب بیشتر از مقدار آن در مراحل اولیه رشد و ‌بذرها می‌باشد. از آنجایی که بیشترین مقدار مورفین در مرحله بعد از گلدهی مشاهده شد به نظر می‌رسد به کار گرفتن تکنیک‌های نوین از جمله مهندسی متابولیت‌های ثانویه در این مرحله نتایج بهتری را در بر خواهد داشت.