بررسی مواد تشکیل‌دهنده‌ی اسانس دانه‌ها و برگ Rhus coriaria L.

مقدمه: میوه‌های سماق به عنوان چاشنی در غذاهای ایرانی استفاده می‌شود. این میوه‌ها مصرف دارویی سنتی نیز دارند. تاکنون اسانس حاصل از اندام‌های گیاه سماق مورد بررسی قرار نگرفته، نظر به اهمیت گیاه و مصرف اسانس‌ها در صنایع تصمیم به آنالیز اسانس آن گرفته شد.هدف: شناسایی و تعیین درصد مواد تشکیل‌دهنده اسانس دانه‌ها و برگ سماق.روش بررسی: برگ‌ها و میوه‌های گیاه سماق با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری و جداگانه به دستگاه gc/ms تزریق شدند. روش شناسایی اجزای اسانس‌ها ضرایب بازداری، تطبیق طیف‌های جرمی مواد اسانسی با مرجع و توجه به گزینه‌های پیشنهادی دستگاه بود.نتایج: بازده اسانس‌گیری از هر دو اندام برگ و میوه سماق حدود 2/0 درصد بود و هر دوی این اسانس‌ها زرد رنگ بودند. 65 ماده در برگ‌ها و 54 ماده در میوه‌ها شناسایی شدند. ماده عمده در هر دو اسانس‌ها سزکویی‌ترپن بتا - کاریوفیلن بود. بقیه اجزای عمده برگ، کاریوفیلن اکساید، سمبرن و آلفا - هومولن؛ و در میوه، سمبرن، ترانس- ترانس 2، 4- دکادینال و آلفا- ترپینیول بودند.بحث: برگ و میوه‌ی درخت سماق دارای اسانسی است که به روش تقطیر با آب قابل استخراج بوده و اسانس‌های مذکور به روشgc/ms قابل شناسایی و تعیین مقدار هستند. ماده عمده در هر دو اسانس‌ها یکسان هستند (بتا - کاریوفیلن).نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش با مطالعه سایر محققین روی همین گیاه در کشورهای دیگر مطابقت دارد. کاریوفیلن و سمبرن که در نمونه‌های ما به عنوان ماده عمده بوده در مطالعه سایر محققین نیز به عنوان مواد عمده اسانس سماق شناسایی شده است.