مقایسه ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس گل‌های سه ژنوتیپ گل محمدی منطقه کاشان

مقدمه: گل محمدی (rosa damascena mill.) یکی از درختچه‌های دارویی و معطره با ارزش مناطق کوهستانی کاشان محسوب می‌شود. این گیاه دارای ژنوتیپ‌های متعددی می‌باشد که به واسطه اندازه و رنگ گل‌ها، تعداد گلبرگ‌ها و میزان اسانس و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده آن، بسیار متنوع است.هدف: استخراج و شناسایی ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس سه ژنوتیپ از گل‌های محمدی کاشان می‌باشد.روش بررسی: گل‌های سه ژنوتیپ گل محمدی صورتی پرپر، سفید و طلایی، از ارتفاعات کاشان جمع‌آوری شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب و با دستگاه کلونجر انجام شد. اجزای اسانس با استفاده از gc و gc/ms آنالیز و شناسایی شد.نتایج: بازده اسانس گل‌های ژنوتیپ گل محمدی صورتی پرپر، 025/0 درصد (حجمی/وزنی) به دست آمد. 39 ترکیب اسانس این ژنوتیپ شناسایی شد که سیترونلول (7/34 درصد)، نونادکان (5/14 درصد) و هنیکوزان (3/10 درصد)، ترکیب‌های عمده اسانس بودند. بازده اسانس ژنوتیپ گل محمدی سفید، 035/0 درصد (حجمی/وزنی) به دست آمد. 21 ترکیب اسانس این ژنوتیپ شناسایی شد که ترکیب‌های اصلی تشکیل‌دهنده اسانس، سیترونلول (61/53 درصد)، نونادکان (57/17 درصد) و ژرانیول (59/12 درصد) بودند. بازده اسانس گل‌های ژنوتیپ گل محمدی طلایی، 7/0 درصد (حجمی/وزنی) به دست آمد. 29 ترکیب اسانس این ژنوتیپ شناسایی شد که بیشترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، هنیکوزان (32 درصد)، نونادکان (30 درصد) و 9- نونادکن (5/10 درصد) بودند. نتیجه‌گیری: مونوترپن‌ سیترونلول، بیش از 50 – 30 درصد از کل اسانس ژنوتیپ‌های صورتی پرپر و سفید بودند، در حالی که اثری از این ترکیب در ژنوتیپ طلایی دیده نشد. از سوی دیگر بیش از نیمی از اجزای اسانس ژنوتیپ طلایی، اختصاص به ترکیب‌های مومی و سنگین دارد که مقدار آن در ژنوتیپ‌های صورتی پرپر و سفید، نزدیک به 17 درصد بود.گل‌واژگان: گل محمدی، اسانس، گیاه دارویی و معطره، سیترونلول، ژنوتیپ، نونادکان