تغییرات بیوسنتز تریگونلین تحت تاثیر ترکیبات نیتروژنه در کشت ریشه‌های مویین شنبلیله ایرانی (Trigonella foenum-graecum L.)

مقدمه: تریگونلین متابولیت ارزشمندی از دسته آلکالوییدها با اثرات درمانی موثر به ویژه در دیابت است. هدف: در این تحقیق اثر سه سطح مختلف ترکیبات نیتروژنِ محیط کشت پایه موراشیک- اسکوگ شامل kno3 و nh4no3 بر میزان تولید تریگونلین در کشت سوسپانسیون ریشه‌های نرمال و ریشه‌های مویین مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: به منظور القای ریشه‌های مویین از دو سویه atcc15834 و k599 باکتری agrobacterium rhizogenes‌ به ‌روش غوطه‌ورسازی و تزریق استفاده شد. به ‌منظور تایید درج قطعه t-dna در ژنوم گیاه و عدم حضور اگروباکتریوم با استفاده از پرایمر ژن‌های rolb و vird در واکنش زنجیره‌ای پلیمراز آنالیز مولکولی انجام گرفت. ریزنمونه‌های ریشه مویین و طبیعی در محیط‌های کشت سوسپانسیون موراشیگ - اسکوگ در سه سطح مختلف ترکیبات نیتروژن، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شده و ریشه‌ها بعد از گذشت 28 روز برداشت شدند. پس از انجام عصاره‌گیری، میزان آلکالویید تریگونلین توسط دستگاه hplc مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج: هر دو سویه باکتری k599 و atcc15834‌ به ترتیب بعد از دو و سه هفته، باعث القای ریشه‌های مویین در قسمت‌های طوقه، ساقه و برگ گیاهچه‌ها شدند. بیشترین مقدار تریگونلین (98/13 میلی‌مول بر گرم ماده خشک) مربوط به تیمار ریشه‌های مویین با دو برابر ترکیبات نیتروژنه‌ و کمترین مقدار (74/8 میلی‌مول بر گرم ماده خشک) مربوط به ریشه‌های نرمال با نصف ترکیبات نیتروژن‌ بود.نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که ترکیبات نیتروژنه به ویژه یون آمونیوم نقش تعیین‌کننده‌ای در تولید تریگونلین و رشد ریشه‌های مویین دارند.