مطالعه اتنوبوتانی برخی از گیاهان دارویی شهرستان ابهر، استان زنجان

مقدمه: اتنوبوتانی مطالعه کاربرد سنتی و محلی گیاهان مناطق مختلف توسط افراد محلی و فرهنگ‌های مختلف است. هدف آن توصیف روابط میان فرهنگ‌ها و گیاهان با تمرکز بر چگونگی استفاده از آنها می‌باشد. افراد محلی و سالخوردگان هر منطقه اغلب اطلاعات زیادی در مورد کاربردهای سنتی گیاهان دارند. هدف: هدف این پژوهش معرفی مهم‌ترین گونه‌های گیاهی دارویی شهرستان ابهر و کاربردهای آنها در درمان‌های سنتی است. روش بررسی: پس از بررسی منطقه، گفت‌و‌گو با افراد مطلع بومی و دریافت اطلاعات محلی، گیاهان دارویی شهرستان ابهر طی سال‌های 95-94 جمع‌آوری شد و با شناسایی علمی آنها نام فارسی، نام محلی و اندام‌های مورد استفاده، خواص دارویی و نحوه استفاده نیز تعیین شد. نتایج: یافته‌های تحقیق حضور 71 گونه گیاهی دارویی متعلق به 29 خانواده را نشان می‌دهد. خانواده‌های asteraceae، fabaceae و lamiaceae با 11، 10 و 8 گونه، به‌‌ترتیب مهم‌ترین خانواده‌های گیاهی دارویی در منطقه مورد مطالعه هستند. مهم‌ترین کاربردهای دارویی گیاهان شهرستان ابهر در درمان ناراحتی‌های گوارشی (54.93 درصد) است. همچنین استفاده به شکل‌های دم‌کرده و جوشانده (76.06 درصد) یا به ‌صورت عصاره (38.03 درصد) بیشترین مورد کاربرد را دارد. نتیجه‌گیری: وجود 71 گونه گیاه دارویی با استفاده‌های متنوع آنها توسط افراد بومی در درمان بیماری‌ها در شهرستان ابهر نشان‌دهنده ارزش طب سنتی در این منطقه می‌باشد که حفظ و توسعه این دانش بومی می‌تواند در درمان مناسب‌تر، کم هزینه‌تر و با عوارض جانبی کمتر برخی بیماری‌ها نقش بسزایی داشته باشد. هم‌چنین آموزش مردم محلی جهت حفاظت از این گنجینه‌های عظیم طبیعی و اجتناب از برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی امری ضروری به‌نظر می‌رسد.

Ethnobotanical study of some medicinal plants of Abhar county, Zanjan province

Background: Ethnobotany investigates the traditional and local application of plants in different regions by locals and different cultures. It aims at describing the relationships between cultures and plants, focusing on their applications. Local people and the elderly in each region have a lot of information about the uses of plants. Objective: The purpose of this study was to introduce the most important medicinal plants species in Abhar County and their applications in traditional therapies. Methods: After stydying the area, interviews with native connoisseurs, the medicinal plants of Abhar County were collected during 2015 2016 and by their scientific identification, the names in Persian, Local as well as the organs used, their medicinal properties, and usage were determined. Results: The findings of this study revealed the presence of 71 medicinal plants species belonging to 29 families. The families of Asteraceae, Fabaceae, and Lamiaceae with 11, 10, and 8 species, respectively, are the most important ones in the study area. The most important applications of them in Abhar County are for gastrointestinal disorders (54/93%). They are mostly used in brewed and boiled (76/06%), or extracted form (38/03%). Conclusion: Presence of 71 species of medicinal plants in Abhar County with their various uses by the local people in the treatment of diseases is indicative of the value of traditional medicine in this region. So, the preservation and development of this indigenous knowledge can play an important role in treatment of some diseases in a more appropriate, less costly and fewer side effects way.