مروری جامع بر جنس گیاه وکسینوم (قره‌قاط ایرانی)

امروزه استفاده از داروهای گیاهی در طی سال‌های اخیر برای درمان بیماری‌ها رو به افزایش بوده و مهم‌ترین علت استفاده آن اثبات اثرات مخرب و جانبی داروهای شیمیایی است. جنس دارویی وکسینوم از گیاهان پرطرفدار می‌باشد که هر روز بر ارزش دارویی، غذایی و صنعتی این گیاه افزوده می‌شود، 100 گونه از این جنس در دنیا پراکنش دارد و قره‌قاط با نام علمی vaccinium arctostaphlyus تنها گونه موجود در ایران می‌باشد که در 6 نقطه از ایران گزارش شده است. مهم‌ترین متابولیت‌های موجود در برگ و میوه قره‌قاط را فنل‌ها بویژه سیانوزیدها تشکیل می‌دهند که دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی می‌باشند. میوه‌های قره‌قاط حاوی 30 درصد قند، 15.5 درصد پروتئین، 1.5 درصد چربی و سرشاخه‌ها حاوی هگزا دکانوئیک اسید، تیس پیرن، بتا یونن و ساندراکوپیمارادینن می‌باشد. در طب سنتی ایران دم کرده میوه در کاهش قند خون و فشار خون توصیه و مصرف می‌شود. قره‌قاط اثر آنتی‌باکتریال دارد و در درمان عفونت مثانه به کار می‌رود. به علت داشتن ترکیبات آنتی سیانوسیدی به تشکیل مویرگ‌های قوی‌تر کمک می‌کند و کاهش چسبندگی پلاکت خون را سبب می‌شود. امروزه با پیشرفت چشمگیر علوم بیوتکنولوژی از جمله کشت بافت، دسترسی به کیفیت و کمیت بالا در محصولات این جنس افزایش یافته است. جنس وکسینوم و گونه دارویی قره‌قاط در ایران دارای ارزش اقتصادی بوده و نیازمند مطالعه و پژوهش بیشتر برای افزایش سطح کشت، تولید محصولات دارویی و غذایی از این گیاه دارویی می‌باشد.

A Complete Review on the Genus Vaccinium and Iranian Ghareghat

In recent years due to the demonstration of destructive side effects of chemical drugs, utilizing herbal drugs to treat diseases have increased. The medicinal Vaccinium is one of the popular plants which have many pharmaceutical, food and industrial values. There are about 100 species of this genus around the world but GhareGhat (Vaccinium arctostaphlyus) is the only species present in Iran which has been reported in six regions of the country. The major metabolites in the leaves and fruits of GhareGhat are phenols, especially anthocyanins, which have antioxidant properties. The fruit essence contains 30% sugar, 5.15% protein, 1.5% fat and the young shoots contain hexadecanoic acid, vitispirane Betaionone and sandaracopimaradiene. In Iranian traditional medicine, fruit infusion has been used to reduce blood sugar and blood pressure. Due to high levels of acid in GhareGhat it has antibacterial effects and is used to treat bladder infections. It also has anti cyanosed compounds which help in the formation of stronger capillaries and reduction of the stickiness of blood platelets. Today, with the remarkable advances of biotechnology including tissue culture, access to high quality and quantity of products of this genus has increased. The genus Vaccinium and in particular GhareGhat has high economic value in Iran and requires further study to increase its cultivation and production of food and pharmaceutical products.