بررسی تغییرات برخی ترکیبات فیتوشیمیایی اندام هوایی و ریشه گیاه ترشک وحشی (rumex turcomanicus czerep) طی مراحل مختلف نمو گیاه

مقدمه: ترشک وحشی یا ساق ترشک (rumex turcomanicus czerep) یکی از گیاهان بومی با ارزش با مصارف سبزی و دارویی متعلق به خانواده علف هفت بند است که به طور وحشی در شمال شرق ایران رشد می کند و برگ های تازه آن در بین افراد بومی این مناطق مصرف بالایی دارد. علی رغم مصرف بالای این گیاه اطلاعات کمی از ترکیبات و خواص این گیاه وجود دارد.هدف: هدف این تحقیق ارزیابی تغییرات ترکیبات فیتوشیمیایی مهم در اندام هوایی و ریشه این گیاه طی مراحل مختلف نموی بود.روش بررسی: گیاهان طی چهار مرحله نموی مختلف شامل مراحل رشد رویشی (رزت)، تورم جوانه انتهایی ساقه گلدهنده، گلدهی کامل و رسیدن بذر، از رویشگاه طبیعی گیاه جمع آوری شده و پس از جداسازی به قسمت هوایی و ریشه، خشک شده و مقادیر آسکوربیک اسید اندام هوایی، اگزالیک اسید اندام هوایی، فنل و فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی اندام های هوایی و ریشه، طی چهار مرحله ی نموی به روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد.نتایج: نتایج نشان داد که مقادیر قابل توجهی از ترکیبات فنولی و فلاونوئید و همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی بالا در هر دو اندام هوایی و ریشه (با مقادیر بالاتر این ترکیبات در ریشه نسبت به اندام هوایی) وجود دارد. بیشترین مقادیر فنول، فلاونوئید، اگزالیک اسید و فعالیت آنتی اکسیدانی اندام هوایی در مرحله رسیدن بذر و حداکثر میزان آسکوربیک اسید در مرحله تورم جوانه انتهایی ساقه گلدهنده مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان فنول و فلاونوئید کل ریشه در مرحله تورّم جوانه انتهایی ساقه گلدهنده و بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی در مرحله رسیدن بذر حاصل شد. همبستگی منفی بالایی بین میزان آسکوربیک اسید و اگزالیک اسید عصاره اندام هوایی مشاهده شد.نتیجه گیری: مقادیر ترکیبات فیتوشیمیایی در گیاه ترشک وحشی تحت تاثیر مرحله نموی و اندام مورد استفاده متفاوت می باشد و با افزایش سن گیاه از میزان آسکوربیک اسید اندام هوایی کاسته شده و میزان اگزالیک اسید افزایش می یابد.