شناسایی و بررسی اتنوبوتانی منتخبی از گیاهان دارویی شهرستان نیشابور (مطالعه موردی: مراتع زبرخان)

مقدمه: دانش اتنوبوتانی بخشی از سرمایه ی ملی هر قوم است که باور ها و آگاهی های محلی آنان از گیاهان و خواص آنها را در برمی گیرد که حاصل قرن ها آزمون و خطا در محیط طبیعی است و به دلیل شفاهی بودن در معرض انحطاط است.هدف: تحقیق حاضر با هدف آشنایی و مستندسازی فرهنگ استفاده سنتی از گیاهان دارویی مرتع زبرخان از رویشگاه های شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی صورت گرفت.روش بررسی: در این مطالعه دانستنی های سنتی مردم پیرامون گیاهان در قالب مصاحبه ی آزاد و مشاهده ی مشارکتی گردآوری شد. مصاحبه ها با محوریت نام محلی گیاهان، اندام مورد استفاده، خواص و شوه مصرف گیاهان مطرح و تا جایی ادامه پیدا می کرد که پاسخ های تکراری ثبات و صحت مصاحبه را محقق می ساخت. گیاهان جمع آوری شده با استفاده از منابع معتبر گیاه شناسی شناسایی شد.نتایج: در این مطالعه 70 گیاهی دارویی متعلق به 29 خانواده شناسایی شد که در این بین خانواده های lamiaceae، apiaceae،compositae ، brassicaceae و polygonaceae از بیشترین سهم برخوردار بودند. نتایج حاصل از بررسی کاربرد سنتی گیاهان نشان داد که بیشترین استفاده دارویی از گیاهان جهت درمان بیماری های گوارشی، درمان سرماخوردگی، درمان بیماری های عصبی، مسکن و آرامبخش می باشد. بیشترین کارکرد اندام های مصرفی گیاهان شامل سرشاخه های گلدار، برگ و ساقه های جوان بود. بررسی و مقایسه کاربردهای مختلف گیاهان در منطقه مورد مطالعه و همچنین سایر نقاط ایران تشابه موارد مصرف در میان برخی گونه های گیاهی مشابه در مناطق مختلف کشور را به اثبات می رساند.نتیجه گیری: وجود 70 گیاه دارویی غنای مراتع مورد مطالعه را نشان می دهد. شناخت این گیاهان و مستندسازی دانش پیرامون آنها می تواند زمینه مناسبی برای شناسایی اثرات درمانی جدید گیاهان، استفاده بهتر از گیاهان دارویی و فرآورده های آنها را فراهم آورد.

Identification and Investigation of Ethnobotany of Some Medicinal Plants in Razavi Khorasan Province

Introduction: Ethnobutany, as a part of every region rsquo;s national capital, contains local beliefs and knowledge about plants and their characteristics being the result of centuries of trial and error in the natural environment. Though, it is unwritten and exposed to degeneration.Purpose: The purpose of this study was to acquire and document the culture of traditional use of Zebarkhan rangeland medicinal plants from Neyshabur in Razavi Khorasan province.Method: In this study, the traditional knowledge of the people about the plants was collected in free interviewing and participatory observations. Questions posed about local names, growth form, harvest methods, organ usages and properties of plants. Interviews then went on until the repeated responses confirmed the reliability and validity. Collected Plants were identified by applying valid botanic sources.Conclusion: In this study, 70 medicinal plant species belonging to 29 families were identified. The largest proportion of plant species were respectively related to Lamiaceae, Apiaceae, Brassicaceae and Polygonaceae. Among traditional uses, the most belonged to diseases treatment related to digestive, colds, neurological problems and sedation. The most commonly used organs were floral branches, leaves and young stems. Investigating and comparing different uses of plants in the study area as well as the other parts of Iran proves the similarity usage of similar plant species in different regions of the country.Result: The existence of 70 medicinal plants in Neyshabur rangelands confirms the richness of this region, so identification and documentation of their indigenous knowledge can pave the way for a better usage of medicinal plants and their products.