بررسی تنوع مورفولوژیکی و آلکالوئیدهای تروپانی در برخی از جمعیت‎های بذرالبنج (hyoscyamus niger l.)

مقدمه: گیاه بذرالبنج با نام علمی hyoscyamus niger با انتشار جغرافیایی نسبتاً وسیعی که دارد یکی از مهم ترین گونه های حاوی آلکالوئیدهای تروپانی به شمار می رود.هدف: در تحقیق حاضر تنوع مورفولوژیکی و آلکالوئیدهای تروپانی در برخی جمعیت های بذرالبنج در رویشگاه های طبیعی کشور مورد بررسی قرار گرفتند. روش بررسی: در کل 56 نمونه از 7 جمعیت واقع در 7 استان مختلف جمع آوری و بررسی های مورد نظر انجام گرفت. استخراج آلکالوئیدها به روش اختصاصی و بوسیله حلال های مختلفی انجام شد. آلکالوئیدهای اسخراج شده پس از آماده سازی، به دستگاه کروماتوگرافی گازی تزریق شد و نوع آلکالوئیدهای تشکیل دهنده آنها مشخص شد.نتایج: نتایج نشان داد که جمعیت های مورد مطالعه از نظر تمامی شاخص های اندازه گیری شده، تفاوت معنی داری داشتند. بیشترین مقدار وزن خشک برگ، ساقه، شاخساره، کل گیاه و تعداد برگ در گیاه مربوط به جمعیت گیلان بود. در حالی که بیشترین (61.29 سانتی متر) و کمترین (16.96 سانتی متر) ارتفاع گیاه و نیز حداکثر (16.13) و حداقل (5.75) تعداد شاخه های جانبی به ترتیب در جمعیت های زنجان و قم مشاهده شد. محتوی هیوسیامین از 0.188 گرم در گیاه (در جمعیت زنجان) تا 0.916 گرم در گیاه (در جمعیت قم) و متوسط میزان 0.5 گرم در گیاه تغییر داشت. نسبت اسکوپولامین به هیوسیامین در جمعیت زنجان از بیشترین (1.80) و جمعیت قم از کمترین (0.049) مقدار برخوردار بودند. همچنین، بین محتوی هیوسیامین و ارتفاع گیاه همبستگی منفی و معنی دار (**0.50) وجود داشت. نتیجه گیری: در این مطالعه، نتایج تجزیه کلاستر و بای پلات وجود تنوع مورفولوژیکی و متابولیتی داخل و بین جمعیت های جمع آوری شده بذرالبنج را تایید نمود.