اثر قارچ‎ های میکوریزا و کود زیستی بیوفسفر بر شاخص ‌های رشد، عملکرد، اجزاء عملکرد و ترکیبات اسانس زیره سبز (cuminum cyminum l.)

مقدمه: دستیابی به تولید بهینه گیاهان دارویی همراه با پایبندی علمی به اصول کشاورزی پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف: بررسی اثر قارچ های مختلف میکوریزا و کود زیستی بیوفسفر بر خصوصیات مرفولوژیکی، عملکرد، اجزاء عملکرد و کمیت و کیفیت اسانس زیره سبز.روش بررسی: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل تلقیح با سه گونه مختلف از قارچ های میکوریزا(glomus mosseae, glomus interradices, glomus hoi و عدم تلقیح به عنوان شاهد) و کاربرد بیوفسفر (تلقیح بذر، تلقیح بذر + محلول پاشی و عدم استفاده به عنوان شاهد) بود.نتایج: نتایج نشان داد اعمال تیمارهای آزمایشی موجب افزایش معنی دار (0/01>p) صفات ارتفاع بوته، قطر سایه انداز، تعداد ساقه های جانبی و تعداد چتر در بوته، چترک در چتر، دانه در چتر، دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و درصد اسانس در مقایسه با شاهد شد. بیشترین میزان صفات ارتفاع بوته، قطر سایه انداز، تعداد ساقه های جانبی، چتر در بوته و درصد اسانس از تیمار g. interradices حاصل شد. همچنین، بیشترین درصد و عملکرد اسانس از تیمار g. interradices و بیشترین درصد ترکیبات اصلی اسانس (کومین آلدهید، پارامنتا1و4دین7ال، گاما ترپینن، گاما ترپینن7ال، بتاپینن، پاراسیمن و میرسن) از تلقیح دو گونه g. mosseae و g. hoi حاصل شد.نتیجه گیری: در مجموع و مطابق با اثرات متقابل، کاربرد هم زمان g. interradices و محلول پاشی بیوفسفر بیشترین میزان درصد و عملکرد اسانس را در گیاه زیره سبز تولید نمود.

Effect of Mycorrhizal Fungi and Biophosphor Fertilizer on Growth Features, Yield and Yield Components, and Essntial Oil Constituents in Cuminum cyminum L.

Background: Achievement of optimal production of medicinal plants along with adherence to scientific principles of sustainable agriculture is of great importance.Objective: Evaluation of different mycorrhiza fungi and biophosphorus fertilizer on morphological, yield, yield components, and quality and quantity of essential oils in cumin.Methods: This study was carried out in a factorial experiment based on RCBD with three replications at Research Institute of Forests and Rangelands. Factors were considered as inoculation with mycorrhiza species (G. mosseae, G. interradices, G. hoi) and types of biophosphate application (seed inoculation, and seed inoculation + foliar application), and non inoculation with employed treatments considered as control.Results: Results showed statistically (P <0.01) significant increase in plant height, canopy diameter, number of stem branches, number of umbel in plant, number of umbelet in umbel, number of seeds in umbel, number of seeds in plant, seed thousand weight, seed yield and essential oils content upon application of treatments compared to control. The highest value of plant height, canopy diameter, number of stem branches, number of umbel in plant and essential oils content were achived in plants inoculated with G. interradices. Maximum essential oil content and yield were obtained in plants treated with G. interradices, and the highest value of major oil constituents (Cuminaldehyde, pMentha1,4dien7ol, gamma;Terpinene, gamma;Terpinene7al, beta;Pinene, pCymene and Myrcene) was identified from G. mosseae and G. hoi treated plants. Conclusion: Totally and accordance with iteraction effects, coapplication of G. interradices and foliar spray of biophosphate fertilizer produced maximum essential oil content and yield in cumin