مناطق تاریخی کاشت گیاهان مورداستفاده در کاغذسازی ایرانی (کتان، شاه‌دانه، کنف و پنبه)

هدف: شناسایی مکان‌های رویش و مناطق تاریخی کاشت گیاهان کتان، شاه‌دانه، کنف و پنبه که در کاغذسازی دورۀ اسلامی در سرزمین ایران کاربرد داشته‌اند.روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش با استفاده از اطلاعات منابع کتاب‌خانه‌ای، اسناد آرشیوی، و بررسی مکان‌ها (شهرها) در نقشه‌های تاریخی، داده‌ها را با رویکرد توصیفی–تحلیلی گردآوری کرده‌است.یافته‌ها و نتیجه‌گیری: گیاهان کتان، شاه‌دانه، کنف و پنبه از عهد باستان در ایران کاشته می‌شده‌اند. کاشت کتان در دوره‌های تاریخی پس‌از اسلام به صنایع وابسته‌ای همچون تجارت پارچه و ریسمان‌های کتانی اعلا خصوصاً کتان شهر کازرون اعتبار بخشیده بود. گیاه پنبه در بیشتر سرزمین ایران، گیاه کتان در جنوب غربی ایران، فارس، ولایت کوهستانی کهکیلویه و دربند، گیاه شاه‌دانه در نواحی لرستان، کازرون و شیراز و گیاه کنف در استان‌های گلستان (گرگان)، مازندران و گیلان کشت می‌شده‌است. بنابراین کاغذسازان ایرانی نه‌تنها به خود این گیاهان در ایران دسترسی داشته‌اند، بلکه از الیاف خام آن‌ها و هم‌چنین ریسمان‌های فراوری‌شده از این الیاف و یا جامه‌های فرسودۀ بافته‌شده با الیاف این گیاهان هم در تهیۀ کاغذ استفاده می‌کرده‌اند.

cultivation regions of ancient plants used in paper-making in iran

purpose: reports growing areas of growing and/or planting flax, hemp, kenaf and cotton that supplied fibers for papermaking in the middle ages.method and research design:  data was collected from library resources, and archival documents.findings and conclusion: flax, hemp, kenaf and cotton were planted since the ancient times in iran to support industries such as textile and flax trade. cotton in fars, flax in southwest of lands and in the mountainous kohkilouyeh region, darband, hemp in lorestan, kazeroun and shiraz, kenaf plant in golestan (gorgan), mazandaran, and gilan were cultivated. therefore, paper makers not only had access to raw fiber plants, but could also use them in raw form, processed strings, or worn plant clothes to make paper.