در راستای توصیف اسناد تاریخی: شناسایی و معرفی مهرهای صدراعظم‌های قاجار

مهرها ابزاری برای متخصصان آرشیوها و محققان در توصیف و شناخت اسناد قدیمی هستند.هدف: تولید منبعی مستند و مرجع از مهر صدراعظم‌های قاجار در دورۀ صدارت.روش٫ رویکرد پژوهش: روش پژوهش کتاب‌خانه‌ای است و ابزار جمع‌آوری اطلاعاتْ سیاهۀ وارسی است. جامعۀ موردمطالعه فرمان‌های پژوهش‌کدۀ تاریخ معاصر و سایر مراکز اسنادی است.یافته‌ها و نتیجه‌گیری: متن مهر صدراعظم‌های دورۀ قاجار از ابتدای این دوره تا اواسط دورۀ ناصری از آیات قرآن، اذکار، دعاها، کنیه‌ها، عناوین، القاب و نام‌ها گرفته شده بود. از صدارت میرزاآقاخان نوری واژۀ صدراعظم در مهرها راه یافت. دو واژۀ هم‌معنی اتابک اعظم و وزیر اعظم در دورۀ مظفری در مهرها باب شد. در مهرهای دورۀ محمدعلی‌شاه، واژه‌های اتابک اعظم و صدراعظم پیدا شد. در این تحقیق از 24 صدراعظم 54 نقش مهر با مستندات، توضیح شکل، علائم، مناسبت تاریخ حک، نوع خط و زبان به‌دست آمد. از دورۀ ناصری علامت شیروخورشید در برخی از مهرها ظاهر شد. شکل مهرها مستطیل، مربع، بیضی، هشت‌گوش و گلابی بود و خط اغلب آن‌ها نستعلیق و زبان مهرها عربی، فارسی/عربی و فارسی بود. در این تحقیق از 24 صدراعظم 54 نقش مهر با مستندات، توضیح شکل، علائم، مناسبت تاریخ حک، نوع خط و زبان به‌دست آمد و با این تحقیق بخشی از کمبود منبع مرجع در شناخت مهرهای رجال پوشش داده شد.

identification and introduction of the seals of the qajar chancellors

purpose: seals are important tools for experts to describe archives and for researchers to describe and recognize old records. the purpose of this research is to produce a reference source for the seals of the qajar chancellors.method and research design: library research and a checklist  used to investigate the edicts in the qajar records of contemporary historical research institute and other archives. finding and conclusion: the texts of the seals were derived from the verses of the qur’an, dhikr, prayer, nickname, title, and personal name from the beginning of the qajar period to the middle of the nasserite period. from the presidency of mirza agha khan nouri, the word chancellor began to appear in the text. atabak azam and vazir azam - both have the same meaning- became popular in the seals in the mozaffari period. in the seals of the mohammad ali shah period, the words atabak azam and sadra azam were observed. from the nasserite period, the symbol of lion and sun appeared in some seals. the shapes of the seals were various - rectangle, square, oval, octagon, and pear - and the script of most of them was nasta’liq. the languages of the texts were arabic, persian / arabic, and persian.  54 seals of 24 chancellors were described and explained thoroughly in this research, which can be a reference for archivists and researchers to recognize the seals of dignitaries of the qajar.