بررسی شیوه‌های سامان‌دهی اسناد و مدارک مکتوب و غیرمکتوب و ارائه الگویی مناسب برای اسناد و مدارک دفاع مقدس؛ براساس مطالعه شیوه‌های سامان‌دهی مراکز اسنادی نظامی و غیرنظامی

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی فرایند توصیف اسناد آرشیوی در مراکز اسنادی نظامی و غیرنظامی مهم ایران و تهیه الگویی برای سامان‌دهی اسناد دفاع مقدس است. روش/رویکرد: در این پژوهش از دو رویکرد کمی و کیفی استفاده شده‌است؛ بنابراین این پژوهش، پژوهشی ترکیبی است. برای اجرای پژوهش از روش پیمایشی تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات آن از منابع کتابخانه‌ای، اسناد و مدارک، قوانین، استانداردها، و کاربرگه‌های سازمان‌ها و نهادها استفاده شده‌است. برای تکمیل اطلاعات کتابخانه‌ای نیز از روش مطالعات میدانی مثل مشاهده، و مصاحبه با کارشناسان و متخصصان تنظیم و پردازش اسناد استفاده شده‌است. یافته‌ها: بررسی شیوه‌های سامان‌دهی اسناد در مراکز اسنادی بررسی‌شده در این پژوهش نشان می‌دهد که هرکدام از سازمان‌های مذکور روشی بومی و مختص اسناد آرشیوی خود را به‌کار برده‌اند و تنها تعداد کمی از مراکز براساس «استاندارد بین‌المللی توصیف آرشیوی»  عمل کرده‌اند. در بین مراکز اسنادی بررسی‌شده، تنها «معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران» و «آستان قدس رضوی» شش مولفه اصلی مدنظر ایساد(استاندارد بین‌المللی توصیف آرشیوی) را رعایت کرده‌اند. نتیجه‌گیری: هیچ‌کدام از مراکز غیرنظامی به اسناد جنگ تحمیلی و دفاع مقدس نپرداخته‌اند و تنها برخی از آن‌ها مانند معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران بخشی از اسناد دفاع مقدس را آرشیو و نگهداری می‌کنند. در بین مراکز نظامی نیز تنها دو مرکز «اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» و «سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و بسیج» به جمع‌آوری و نگهداری اسناد دفاع مقدس بر پایه استانداردهای فهرست‌نویسی و نمایه‌سازی و نیز استفاده از نرم‌افزار استاندارد داخلی و بومی نیروهای مسلح (نرم‌افزار ماوا) پرداخته‌اند؛ ولی بااین‌حال اشکالِ اساسیِ موازی‌کاری و رعایت‌نکردن استانداردی یکسان بر این دو مرکز وارد است.