باروری افتراقی در ایران: شواهدی از آمارگیری شاخص‌های چندگانه جمعیت و سلامت 1394

در سال های اخیر، باروری پایین به پدیده ای همه گیر و فراگیر در مناطق مختلف کشور تبدیل‌شده است و بسیاری از استان ها و شهرستان های کشور، باروری زیر سطح جانشینی را تجربه می کنند. بااین‌حال، علیرغم همگرایی در تحولات باروری، به نظر می رسد که میزان و الگوی باروری در میان زیرگروه های مختلف اجتماعی-جمعیتی یکسان نباشد. بر این اساس، این مقاله با استفاده از روش تاریخچه موالید و داده های پیمایش ملّی شاخص های چندگانه جمعیت و سلامت (1394)، به بررسی الگوها و سطوح باروری افتراقی در میان زیرگروه های مختلف اجتماعی و جمعیتی در ایران می پردازد. نتایج نشان داد که میزان باروری کل کشور در دوره زمانی 94-1392، 2/02فرزند به ازای هر زن بوده و همچنین تاخیر در فرزندآوری به سنین بالاتر (34-25 سال) رخ‌داده است. به علاوه، یافته ها بیانگر تفاوت‌های محسوس و معنادار باروری در میان زیرگروه های مختلف اجتماعی- جمعیتی (سکونتی، تحصیلی، شغلی، اقتصادی و...) است. نتایج رگرسیون پواسون نشان داد که متغیرهای سن، تحصیلات، اشتغال زنان، مصرف فرهنگی، وضعیت اقتصادی، سکونت شهری-روستایی و سطح توسعه یافتگی استان محل سکونت، تاثیر معنی داری بر باروری زنان دارند و حدود 42 درصد تغییرات باروری را تبیین کرده اند. ازاین‌رو، در سیاست های جدید جمعیتی، باید به باروری افتراقی در میان زیرگروه های مختلف اجتماعی توجه کرد و سیاست‌گذاری‌های هدفمند در این خصوص پی گیری نمود.

differential fertility in iran: evidence from the iran’s multiple indicators demographic and health survey

in recent years, low fertility has become an epidemic and widespread phenomenon in different regions of the country, and many of provinces and counties are experiencing fertility below the replacement level. however, despite fertility convergence, it seems that the rate and pattern of fertility are not the same among different socio-demographic subgroups. in this regards, this article investigates the differential fertility patterns and levels among different social and demographic subgroups using the birth history method and data from the iran’s multiple indicators demographic and health survey (2015). the results showed that the total fertility rate in the period of 2013-2015 was 2.02 children per woman and also the phenomenon of childbearing postponing to older ages (25-34 years) is evident. also, the results show noticeable and significant differences in fertility among different socio-demographic subgroups (residential, educational, occupational, economic quintiles, etc.). poisson regression results showed that the variables of women’s age, education and employment, cultural consumption, economic status, urban-rural residence and the level of development of the province of residence have significantly effects on women’s fertility and have explained about 42 percent of fertility variance. therefore, the new population policy should pay attention to differential fertility among different social subgroups and follow targeted policies in this regard.