تفاوت‌ها و شباهت‌های مرد و زن از منظر ابن عربی (مطالعه انتقادی)

یکی از پیامدهای تحولات اجتماعی قرن اخیر، توجه به حقوق زنان و منزلت فردی و اجتماعی آنان به ویژه در مکاتب معنویت گراست. از میان اندیشمندان اسلامی، ابن عربی از منظری عرفانی _ ذوقی به توصیف جایگاه زن و بیان اشتراکات و افتراقات او با مرد پرداخته است. پرسش اصلی نوشتار حاضر آن است که وجوه اشتراک و افتراق زن با مرد در هستی شناسی عرفانی ابن عربی کدامند و چه نقدهایی به این وجوه وارد است؟ نگارنده در روی آوردی تحلیلی - انتقادی به آرای ابن عربی، دیدگاه او را در دو بخش شباهت ها و تفاوت ها سامان داده است. رهاورد این تحقیق، اشتراک مرد و زن در اصل انسانیت؛ در اصل کمال و نیز در نیل به مقام قطبیت است. چه اینکه تفاوت آنها نیز در وجوهی چون: فرعیت زن نسبت به مرد در فرآیند خلقت؛ برتری مرد نسبت به زن از جهت عقلی و دینی؛ هویت فعلی مرد در کنار هویت انفعالی زن؛ کاملتر بودن شهود خداوند در زن؛ و اکملیت مرد نسبت به زن می باشد. تقریبا همه وجوه افتراقی مورد ادعای ابن عربی در خصوص مرد و زن قابل مناقشه بوده و به چالش کشیده شده است.

Differences and similarities between men and women from Ibn Arabi’s point of view; Critical study

One of the consequences of the social changes of the last century is the attention to women’s rights and their individual and social status, especially in spiritual schools. Among Islamic thinkers, Ibn Arabi has described the position of women from a mysticaltaste perspective and expressed their similarities and differences with men. The main question of the present article is what are the similarities and differences between women and men in Ibn Arabi’s mystical ontology and what are the criticisms of these aspects? In a critical analytical approach to Ibn Arabi’s views, the author has organized his view into two parts: similarities and differences. The result of this research is the sharing of men and women in the essence of humanity; in perfection and also in achieving the position of polarity. What is the difference between them in aspects such as: the subordination of women to men in the process of creation; The superiority of men over women intellectually and religiously; The active identity of the man along with the passive identity of the woman; The more complete intuition of God in woman; And the superiority of men over women. Almost all the differential aspects claimed by Ibn Arabi regarding men and women have been disputed and challenged .