مبانی مداخله‌ی دولت در نهاد خانواده در نظام حقوقی ایران

درباره‌ی موضوع مداخله‌ی دولت در نهاد خانواده، نظرات و رویکردهای متفاوتی مطرح شده است؛ رویکرد اول که قائل به انحصار نهاد خانواده در حوزه‌ی حقوق خصوصی است، دخالت دولت در نهاد خانواده را مجاز نمی‌داند. در مقابل، رویکرد دوم برای خانواده ماهیتی دوگانه (خصوصی و عمومی) قائل است. بنابراین مداخله‌ی دولت در ماهیت عمومی خانواده را مجاز می‌داند. در این رویکرد، به علت تفاوت در مبانی نظام‌های حقوقی مختلف، میزان و گستره‌ی مداخلات دولت در نهاد خانواده متفاوت است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و در پی پاسخ به این سوال است که مبانی مداخله‌ی دولت در نهاد خانواده در نظام حقوقی ایران چیست؟ برای پاسخ به این سوال، مبانی فقهی مداخله‌ی دولت در نهاد خانواده همچون مصلحت عامه و حفظ نظام و بایسته‌های حقوقی همچون نظم عمومی و اصل تناسب بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی است، در نظام حقوقی ایران، براساس نظریه‌ی مداخله‌ی مطلوب –که مداخله‌ی حداقلی دولت در عین حمایت و حفاظت حداکثری از نهاد خانواده است مداخله‌ی دولت در نهاد خانواده مشروع است.

The Basics of State Intervention in the Family Institution in the Iranian legal system

There are controversial ideas and approaches about the state intervention in family institution. One of these approaches believes that the family institution is excluded to private law and interference in family institution by state is not permissible. In contrast, the other approach assumes that the family has a dual nature (both private and public). Thus, it permits the state intervention in public nature of the family. Considering this latter approach, the scope and scale of state interference in family institution is different based on the variations of the legal systems’ basics. This research tries to answer this question: “what are the basics for state intervention in the family institution in the Iranian legal system” based on Descriptiveanalytical method. In response, jurisprudential basis of state intervention in family institution such as public interests, system protection and legal requirements like public order and the principle of proportionality has been investigated. According to desired intervention theory – which focus on the least intervention and most protection of the family by state the state intervention in the family institution is legitimate in Iranian legal system.