بررسی و شناسایی آداب نشانه‌گذاری در نسخه‌های خطّی منتخب تا عصر تیموری

هدف: پژوهش حاضر، با هدف بررسی و شناسایی آداب نشانه‌گذاری در بین نسخه‌های خطی تاریخ‌دار انجام شده است. روش/ رویکرد پژوهشی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و به روش پیمایشی _ تحلیلی انجام‌شده است. با بررسی نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه آستان‌قدس‌رضوی و مشورت با کارشناسان خبره این بخش، تعداد شش نسخۀ نفیس تاریخ‌دار مرتبط با دوره و موضوع مورد پژوهش از کتابخانه آستان‌قدس‌رضوی و شش نسخۀ تاریخ‌دار از سایر کتابخانه‌های معتبر، به‌ روش هدفمند انتخاب و با مشاهدۀ این نسخه‌ها، نشانه‌گذاری‌های مشترکی استخراج گردید. یافته‌ها: با بررسی روشمند و طبقه‌بندی نشانه‌های به‌کار رفته در نسخه‌های خطی منتخب تا عصر تیموری، مشخص شد که نشانۀ «نقطۀ بزرگ» و نشانه «حرف ه» هرکدام با 41% «سه‌نقطه مثلثی و نقطه لوزی» با 34 % استفاده، بیشترین کاربرد را در نشانه‌های تصویری دارد. در بین نشانه‌ها با حروف متن بیشترین کاربرد را «کشیدگی حروف» با فراوانی 50%، «فاصله‌گذاری» و «شنگرف‌نویسی» با فراوانی 40% بیشترین کاربرد را در نسخه‌های خطی مورد پژوهش دارد. در 76% نسخه‌های منتخب از هر دو نوع نشانه‌ها استفاده‌شده است. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد نشانه‌گذاری در نسخه‌های خطی به دو صورت «نشانه‌های تصویری» و «نشانه‌ها با حروف متن نسخه» انجام می‌شده است. کاربرد تمام این نشانه‌ها، تمایز و جداکنندگی است. در بیشتر نسخه‌های خطی از هر دو نوع نشانه استفاده‌ شده است.