دیدگاه متخصصان علم اطلاعات درباره تحولات آتی کتابخانه‌های عمومی

هدف: نام‌های زیادی برای اشاره به رشته‌ای که آینده‌های جایگزین را بررسی می‌کند وجود دارد: آینده پژوهی، آینده‌نگری، سواد آینده، آینده‌اندیشی، پیش‌بینی، آینده‌گرایی، آینده‌شناسی و بسیاری موارد دیگر. آینده‌پژوهی که می‌توان آن را علم آینده نیز نامگذاری کرد، درصدد است تا منابع، الگوها و دلایل تغییر یا ثبات یک مسئله را به منظور توسعه آینده‌‌نگری‌ و گسترش دامنه دوراندیشی بررسی کند و انتخاب‌‌ها‏ و احتمالات مختلف را در نظر بگیرد. همچنین، آینده پژوهی به مقوله فرض آینده‌های ممکن، محتمل و ترجیحی و جهان‌بینی‌های زیربنایی آن‌ها می‌پردازد. می‌توان آن را شاخه‌ای از علوم اجتماعی و به موازات حوزه تاریخ دانست. آینده‌پژوهی مطالعه روشمند، بین رشته‌‎ای و کل‌نگر پیشرفت اجتماعی، فناوری و دیگر روندهای محیطی است. این پژوهش با هدف آینده‌پژوهی در کتابخانه‌های عمومی و نقش آن در توسعه و پیشرفت آن‌ها با تاکید بر کتابخانه‌های تحت پوشش نهاد کتابخانه‌های عمومی‌ است‏.روش پژوهش: از زمره روش‌های آینده‌پژوهشی، برنامه‌ریزی سناریو، نقشه‌راه، چشم‌انداز، مدل‌سازی، شبیه‌سازی و دلفی است. روش تحقیق در این پژوهش، پیمایشی و توصیفی با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه به شیوه دلفی است. برای جمع‌آوری داده‌ها ابتدا از پرسشنامه استفاده شد و سپس در خصوص برخی از مسائل و تکمیل نظرها از روش مصاحبه حضوری از 11 نفر بهره گرفته شد. پرسشنامه مورد نظر در سه دوره میان جامعه آماری پژوهش توزیع شد. در خصوص تعیین روایی ابزار پژوهش با بهره‌گیری از نظر تعدادی از صاحب‌نظران در حوزه علم اطلاعات مشکلات موجود در پرسشنامه شناسایی و مرتفع شد. شیوه نمونه‌گیری با تکیه بر ساختار روش دلفی به انجام رسید و تحلیل داده‌ها انجام گرفت. پایایی ابزار پژوهش با آزمون آلفای کرونباخ در حد 0.810 تعیین شد.یافته‌ها: با استفاده از نتایج به دست آمده از یافته‌های مصاحبه‌شوندگان، تعدادی از مولفه‌ها‏ که بر توسعه کتابخانه تاثیر‌گذار هستند استخراج شدند. از جمله اینترنت، دیجیتال‌سازی، به روز بودن سیستم کتابخانه‌ها، استفاده از کتابداران و متخصصان، اوضاع اقتصادی، خدمات مرجع مجازی، پیایندها و دسترسی آزاد، رسانه‌های گروهی و شبکه‌های اجتماعی و فناوری تلفن‌همراه. خبرگان معتقد بودند که کتابداران چه در حال و چه در آینده حضورشان پررنگ و مهم است و همچنین باید از کتابداران متخصص استفاده شود.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که با بررسی تحولات فناوری در کتابخانه‌ها مشخص می‌شود که در کتابخانه‌های آینده مواد و محمل‌های اطلاعاتی کتابخانه در مسیر کاهش حجم و وزن پیش خواهند رفت. از برآیند نظرات مصاحبه‌شوندگان و همچنین روند دگرگونی در نوع منابع کتابخانه‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد که منابع کاغذی در کنار منابع الکترونیکی ماندگار خواهد بود و هر یک از منابع، استفاده‌کنندگان خاص خود را حفظ خواهند کرد. در این دوره بیشتر منابع چاپی یا منابع دیجیتالی در کنار هم خواهند بود و کتابخانه‌ها به صورت ترکیبی اداره خواهند شد. برای توسعه همه جانبه در کتابخانه‌های عمومی ضروری است تا به تمامی مولفه‌های نامبرده توجه شود.

the attitude of information science experts about the future developments of public libraries

objectives: there are so many names to refer to the discipline that investigates alternative futures. futures studies, foresight, futures literacy, futures thinking, anticipation, futurism, futurology, and many others. future studies that can also be referred to as future science seeks to analyze resources, models, and reasons of a subject’s change or stability in order to develop and expand the scope of foresight, and consider different options and possibilities. also, futures study of postulating possible, probable, and preferable futures and the worldviews that underlie them. it can be considered as a branch of the social sciences and parallel to the field of history. futurology is the systematic, interdisciplinary and holistic study of social, technological advancement, and other environmental trends. this research aims to future-studying in public libraries and its role in their development and progress with an emphasis on the libraries covered by iran public libraries foundation.methodology:it is among future research methods, scenario planning, road map, landscape, modeling, simulation and delphi. the method of research in this research is surveying and descriptive using interview and questionnaire through delphi approach. a questionnaire was first used to collect data, and then face-to-face interviews were used with 11 people for some issues and to complete the opinions. the questionnaire was distributed among the statistical population of the research in three periods. regarding determining the validity of the research tool, the problems in the questionnaire were identified and resolved by using the opinion of a number of experts in the field of information science. sampling was done based on the structure of the delphi method and data analysis was done. the reliability of the research tool was determined by cronbach’s alpha test at 0.810.findings: using the gained results from interviewee’s findings, a series of elements which are effective on library and especially development are extracted such as: internet, digitalization, updating the library system, using librarians and experts, economic conditions, virtual reference services, serials and open access, mass media and social networks, and mobile phone technology. the experts believed that the presence of librarians, both now and in the future, is important and that professional librarians should also be used.conclusion: by analyzing technological evolutions in libraries, we conclude that in future libraries, materials and informational contents in library are going toward decreasing the volume and weight. from consequence of interviewees’ ideas as well as variation trend in type of libraries’ resources, it can be predicted that paper resources will remain persistent beside electronic resources and each of the resources will keep its own certain users. mostly, in this period, printed or digital resources will coexist and the libraries will be conducted based on two-type materials. for comprehensive development in public libraries, it is necessary to pay attention to all the mentioned components.