تحلیل عوامل و مولفه‌های موثر بر فعالیت‌های داوطلبانه کتابخانه‌های ایران

مقدمه: در عصر حاضر کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی با فراگیرشدن فعالیت‌های داوطلبانه، به بهره‌گیری از حضور نیروهای داوطلب جهت پویاسازی و توسعه ارائه خدمات روی آورده‌اند. مطالعه حاضر نیز درصدد  تحلیل عوامل و مولفه‌های موثر بر فعالیت‌های داوطلبانه کتابخانه‌های ایران است.روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع پیمایشی با رویکرد کمی است. در این مطالعه از روش نمونه‌‌گیری خوشه‌ای استفاده شد و داده‌ها با با ابزار پرسشنامه گردآوری و با استفاده از نرم‌افزارهای spss و amos مورد تحلیل قرار گرفتند. جامعه آماری شامل اساتید علم اطلاعات و دانش‌شناسی، متولیان فرهنگی، مدیران اجرایی کتابخانه‌ها، روسای کتابخانه‌ها، کتابداران و متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی و کارکنان کتابخانه‌های ایران در 5 استان بوشهر، خراسان رضوی، خوزستان، قزوین و همدان بودند.یافته‌ها: یافته‌‌ها نشان داد میزان همبستگی بین عوامل بستر حاکم، مداخله‌گر، راهبردی، پیامدی با متغیر عوامل علّی به ترتیب 0.419، 0.503، 0.65، 0.448 بوده که در سطح p<0.05 معنی‌دار است. همچنین نتایج نشان داد که مقدار آماره t مشاهده شده در متغیر فعالیت‌های داوطلبانه و عوامل آن مثبت و معنی‌دار (p<0.05)، بوده است و میزان بهره مندی کتابخانه‌های ایران از عوامل و مولفه‌های موثر بر فعالیت‌های داوطلبانه در سطح بالاتر از متوسط یا زیاد قرار گرفته است.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد، کتابداران و کتابخانه‌های ایران از اجرای طرح به‌ کارگیری نیروهای داوطلب استقبال می‌کنند و رابطه معنی‌داری بین عوامل و مولفه‌های فعالیت‌های داوطلبانه در کتابخانه‌های ایران وجود دارد. بنابراین، لازم است با ایجاد قوانین، اصلاح سیاست‌ها و جلب حمایت نهادهای دولتی و غیردولتی زمینه حضور موثرتر نیروهای داوطلب در کتابخانه‌های کشور جهت پویاسازی و توسعه خدمات فراهم گردد.

analysis of factors and components affecting the voluntary activities of iranian libraries

objective: in the present era, libraries and information centers, with the pervasiveness of voluntary activities, have taken advantage of the presence of volunteer forces to dynamize and develop service delivery. the present study seeks to analyze the factors and components affecting the voluntary activities of iranian libraries.methodology: the present study is a quantitative survey. in this study, the cluster sampling method was used and the data were collected with a questionnaire and analyzed using spss and amos software. the statistical population included professors of knowledge and information science, cultural trustees, library executives, librarians and experts in knowledge and information science, and library staff in 5 provinces of bushehr, khorasan razavi, khuzestan, qazvin and hamedan.findings: findings showed that the correlation between the factors of the ruling context, intervening, strategic, and outcome with the variables of causal factors were 0.419, 0.503, 0.65, 0.448, respectively, which was significant at the level of p<0.05. in other words, the more the benefit of the factors of the ruling, intervening, strategic, consequential context increases, the more the causal factors increase, and the less the ruling context, intervening, strategic, consequential, the less the causal factors decrease. the results also showed that the value of t-statistic observed in the variable of voluntary activities and its factors was positive and significant (p<0.05). the level of iranian libraries utilization rate from the factors and components affecting voluntary activities is above average.conclusion: the results showed that librarians and libraries in iran welcome the implementation of the plan to employ volunteers and there is a significant relationship between the factors and components of volunteer activities in iranian libraries. in this regard, it is necessary to provide a more effective presence of volunteer forces in the country’s libraries to dynamize and develop services by creating laws, reforming policies and attracting the support of governmental and non-governmental institutions. because volunteers, as great social assets, which are also referred to as national wealth, will play an important and essential role in the expansion of promotion and cultural activities, therefore, it is suggested that a general outline of the process of recruitment, employment and management of volunteers be prepared by the trustees of the libraries and provided to the librarians for further familiarization. this plan can be studied first in the research community (libraries of five provinces) in an experimental way, and after solving possible problems, it can be implemented all over the country. on the other hand, considering the readiness of libraries and librarians to accept volunteers, it is suggested that the plan of calling and recruiting volunteers should be included in the agenda of libraries to lead to the quantitative and qualitative growth and development of libraries and their services.