شناسایی عوامل و مولفه‌های موثر بر فعالیت‌های داوطلبانه درکتابخانه‌های ایران با ارائه الگوی نظری

هدف: هدف این پژوهش، شناسایی عوامل و مولفه‌ های موثر بر فعالیت‌ های داوطلبانه در کتابخانه ‌های ایران و ارائه الگوی پیشنهادی است.روش پژوهش: پژوهش، از نوع کاربردی با رویکرد کیفی است که با استفاده از روش نظریه زمینه‌ای یا داده‌بنیاد انجام شده است. جامعه آماری شامل استادان علم اطلاعات و دانش‌ شناسی، مدیران، متولیان فرهنگی، مدیران کتابخانه ‌ها، کتابداران و صاحب‌نظران برخی از حوزه‌های مرتبط با فعالیت ‌های داوطلبانه بود. به منظور گردآوری داده ‌ها 47 نفر از افراد واجد شرایط، به روش نمونه ‌گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. معیار اصلی برای تعیین حجم نمونه، رسیدن به نقطه اشباع نظری بود. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه ساختاریافته بود. تجزیه و تحلیل در سه مرحله اصلی کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی با استفاده از نرم‌افزار مکس‌کیودا انجام شد.یافته‌ها: یافته ‌های پژوهش نشان داد، فعالیت ‌های داوطلبانه در کتابخانه‌ های ایران متاثر از عوامل حمایت و بسترسازی، شناسایی انگیزه فعالیت ‌های داوطلبانه، جذب و حفظ نیروهای داوطلب به کتابخانه است. موانع جذب نیروهای داوطلب شامل موانع اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، مدیریتی، حقوقی و قانونی هستند. همچنین، باورهای شخصی و روان‌شناختی و عوامل تاثیرگذار اجتماعی به عنوان عوامل مداخله ‌گر بر فعالیت‌ های داوطلبانه تاثیر دارند. بر اساس مدل پیشنهادی ایجاد و اصلاح قوانین، تبلیغ و اطلاع‌رسانی و آموزش از راهبردهای توسعه جذب نیروهای داوطلب در کتابخانه ‌های ایران است.نتیجه‌گیری: حضور نیروهای داوطلب در کتابخانه ‌های ایران، دارای پیامدهای مثبت و منفی می ‌باشد که پیامدهای مثبت آن به مراتب بیشتر از پیامدهای منفی آن است. برای توسعه فعالیت‌ های داوطلبانه، نیاز به نقشه راه و الگویی است که بتواند با ایجاد و اصلاح قوانین و جلب حمایت نهادهای دولتی و غیردولتی زمینه حضور موثرتر نیروهای داوطلب را در کتابخانه ‌های کشور فراهم سازد.

Identifying the factors and components affecting voluntary activities in Iranian libraries and presenting a proposed model

Objective: The purpose of this study was to identify the factors and components affecting the design of the proposed model of voluntary activities in libraries of Iran, and finally the proposed model is presented in the form of a paradigm model.Research approach: In this research, has been used of the foundation data method which is a qualitative research way. The statistical population included professors of knowledge and information science, managers, cultural trustees, library managers, librarians and experts in some areas related to volunteer activities. In order to collect data, 47 of the above individuals, who were selected by targeted sampling method and snowballs, were interviewed. The main criterion for determining the sample size was to reach the theoretical saturation point.Results: The research findings showed that voluntary activities in libraries in Iran are affected by causal, contextual, intervening, strategic and consequential factors. Each factor also has components that have been identified and presented. The theoretical model of factors and components affecting voluntary activities in Iranian libraries has been proposed in the form of a central coding paradigm model.Conclusion: The most important factors in the implementation of a successful voluntary activity plan in libraries in Iran are three factors. First, create and amend library rules. This means that it is virtually impossible to implement the plan until new rules and legal framework for the presence of volunteer forces in libraries are created and existing laws are updated and the necessary facilities are provided. Secondly, there are obstacles to attracting volunteer forces, including economic, social, political, cultural, and managerial obstacles.Legal and legal will not be removed, development will not happen. The third factor is the attention to value indicators, especially adherence to high human, national and religious values, which in Iranian society, attention to these factors is very important and effective. Because there is a deep connection between the beliefs and convictions of the Iranian people and voluntary and popular activities. Theoretical model was presented according to the identified factors and components. In this model, all factors and components affecting voluntary activities in Iranian libraries, both strategic, contextual and intervening, are considered. Previous studies have shown that voluntary activities are neither black nor white, but gray. In other words, they have both negative and positive aspects. The results of this study showed that this pattern has positive and negative consequences, the positive consequences of which in Iran are far more than its negative consequences. The proposed model is a strategic plan and a complete and practical guide for all libraries and information centers in Iran.