نیازها و انتظارات سالمندان از کتابخانه‌های عمومی ایران: یک پیمایش ملی

هدف: با توجه به رشد جمعیت سالمندی در سال‌های آینده و مشکلات پیش روی آن‌ها در جامعه، لازم است نیازها و انتظارات سالمندان شناسایی شود. پژوهش حاضر با هدف اولویت‌بندی نیازها، انتظارات و خواسته‌های سالمندان از کتابخانه‌های عمومی انجام شد.روش پژوهش: پژوهش حاضر به صورت پیمایشی انجام شده است و به بررسی نیازها و انتظارات سالمندان از کتابخانه‌های عمومی با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته، پرداخته است. نمونه آماری شامل 303 سالمند از سراسر کشور بود که به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند.یافته‌ها: یافته‌های پیمایش نشان داد که می‌توان نیازها و انتظارت سالمندان از کتابخانه‌های عمومی ایران را در سه مقوله کلی «منابع اطلاعاتی مورد نیاز»، «خدمات و برنامه‌های مورد انتظار»، و «تجهیزات و تسهیلات مورد نیاز» دسته‌بندی کرد. یافته‌های حاصل از تحلیل آزمون فریدمن به منظور رتبه‌بندی عوامل نشان داد که بین میانگین مقوله‌های فوق از نظر سالمندان تفاوت معنی‌داری وجود دارد. بر همین اساس در مقوله «منابع اطلاعاتی مورد نیاز» از نظر سالمندان «منابع مربوط به سلامتی، پزشکی و بهداشت»، «منابع مربوط به تغذیه و رژیم غذایی» و «منابع مربوط به داستان‌های تاریخی و رمان»، در مقوله خدمات، «رعایت شان و احترام به سالمندان توسط کتابداران»، در مقوله تجهیزات و تسهیلات مورد نیاز، «وجود آسانسور»، «نور»، «روشنایی مناسب» و «وجود صندلی‌های مناسب و مبلمان برای استفاده در کتابخانه» از نظر اهمیت، در رتبه‌های اول قرار داشتند. علاوه بر این، نتایج نشان داد که بین خدمات و برنامه‌ها و نیازهای اطلاعاتی سالمندان بر اساس سن و جنسیت سالمندان تفاوت معنی‌داری وجود داشت اما تفاوت معنی‌داری بین دو متغیر جنسیت و سن سالمندان و مقوله تسهیلات و تجهیزات یافت نشد.نتیجه‌گیری: با توجه به تنوع و گستردگی نیازهای سالمندان و طیف وسیع خدمات قابل ارائه به سالمندان توسط کتابخانه‌های عمومی، لازم است تا نهاد کتابخانه‌های عمومی با مشارکت سایر سازمان‌ها برنامه‌های مشترکی را به منظور ارتقای کیفیت خدمات به طور مداوم و پایدار مد نظر قرار دهند.

Needs and expectations of the elderly from Iranian Public Libraries: A national survey

Objective: Considering the increased growth of the elderly population in the country and their problems in the society, using appropriate programs to empower and improve their health and quality of life would be necessary. A prerequisite for such a measure is to identify the needs and expectations of the elderly. The present study aimed at the prioritization of the needs, expectations and wants of the elderly from public libraries.Methodology: This is an applied study conducted using the crosssectional methodology which sought to assess the needs and expectations of the elderly from public libraries using an authormade questionnaire. The study population includes 303 older adults from all over the country who were selected by available sampling.Findings: The analysis of results showed that the needs and expectations of the elderly from the public libraries can be classified into three general categories: required information resources, expected services and programs, and required equipments and facilities. The result of Friedman’s test in order to prioritize the factors showed that there was a significant relation among the means of the mentioned categories. Findings showed that in the resources category, the elderly considered the resources related to healthcare, medicine, nutrition and diet and those related to historical stories and novels to be of higher importance, while legal and financial resources were considered to be of lower importance. In terms of services, respect for the elderly in librarians, life skills and psychology courses and free internet access in the library were the first three major requirements, while bookreading sessions, book reading and critique sessions were less important. In terms of required equipment and facilities, the presence of elevators, light and proper lighting as well as suitable chairs and furniture in the library were the four important categories. Meanwhile, introducing the elderlyrelated services and programs through the library website and audiovisual equipment (video projectors and video screens) were the least important categories. In addition, the results indicated that there was a significant difference between services, programs and information needs of the elderly based on age and gender, while no significant difference was found between the two variables of gender and age of the elderly as well as the category of facilities and equipment.Conclusion: Identifying and determining the needs of the elderly is a cornerstone for the appropriate services and programs for this age group. Considering the diversity needs of the older adults in different categories included technology, financial, health and medical, and …, it is recommended that the needs of the elderly are taken into account in palnning and designing the appropriate services, collaborative programs and facilities by Iran Public Libraries Foundation and related libraries with cooperation among the stakeholders of the elderly in order to promote quality services permanently. Public libraries should synchronize the services and the real needs and expectations of the older adults and should try to deliver quality services, providing related information resources, programs and acquiring appropriate equipments and facilities for them.