کاوش تجربیات اعضای هیات علمی پیشکسوت دانشگاه شیراز درباره مستندسازی ایده های پژوهشی: مطالعه کیفی

هدف: هدف از این پژوهش، فهم تجربیات اعضای هیئت علمی پیشکسوت دانشگاه شیراز و طراحی و تبیین مدل مستندسازی ایده‌ های پژوهشی میان آن‌هاست.روش: در این پژوهش، از رویکرد کیفی و طرح نظام مند نظریه داده‌ بنیاد استفاده شد. به این منظور، با 25 عضو هیئت علمی پیشکسوت دانشگاه شیراز مصاحبه انجام شد. روش نمونه‌گیری این پژوهش، روش متوالی گلوله برفی (ارجاع زنجیره‌ای) است؛ پژوهشگر در یک مصاحبه ابتدایی با یک نمونه کلیدی از اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز که در رابطه با موضوع پژوهش دارای اطلاعات غنی بودند، مصاحبه را آغاز نمود؛ سپس، با توجه به ارجاع زنجیره‌ای، از مشارکت‌کننده درخواست می‌کرد تا عضو هیئت علمی دیگری که برای مصاحبه مناسب بودند، معرفی کند. جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها همزمان انجام و داده‌ها، به روش تحلیل مقایسه‌ای مداوم و مطابق مدل استراوس و کوربین (1998) طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل داده‌ ها انجام شد. در مجموع، 1050 کد باز از عبارات و جملات مشارکت ‌کنندگان تهیه شد که پس از طی مرحله حذف تکراری ‌ها و کدهای غیرمرتبط، 106 مفهوم، 21 زیر مقوله و 9 مقوله اصلی دسته‌ بندی و استخراج شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که مستندسازی ایده ‌های پژوهشی با داشتن چهار مقوله ایده‌ پژوهشی، نظم ‌دهی ایده‌ ها، ذخیره ‌سازی ایده ‌ها و مستندسازی ایده‌ ها، پدیده‌ کانونی این پژوهش شناخته شد. اعضای هیئت علمی سه مولفه ترس از فراموشی، ضرورت ماندگاری ایده، تسهیل بهره‌ برداری از ایده (انگیزه ‌های درونی ثبت) و مولفه شهره شدن (انگیزه بیرونی ثبت) را از عوامل و انگیزه ‌های مستندسازی ایده ‌های پژوهشی تشخیص دادند که موجب ایجاد انگیزه در اعضای هیئت علمی برای ثبت ایده ‌های پژوهشی می ‌شود. همچنین دو مولفه ثبت دستی و الکترونیکی به عنوان راهبردها و تعاملات در قوام بخشیدن ایده ‌های پژوهشی به آن‌ها کمک می ‌کند. به عقیده مشارکت ‌کنندگان دو مقوله‌ رعایت اخلاق علمی و تضمین امنیت ایده‌ ها (تدابیر و ملاحظات فردی)؛ و چهار مقوله‌ مشوق‌ ها و حمایت ‌های مالی، امکانات ثبت درون‌دانشگاهی، آموزش و بهسازی و سیستم ارزیابی عملکرد (تدابیر و ملاحظات سازمانی) از شرایط بسترساز خاص در مستندسازی ایده‌ های پژوهشی بود. طبق دیدگاه‌های موجود مشارکت‌کنندگان در پژوهش، قوانین و الزامات ثبت ایده‌ها و دو زیرمقوله آن یعنی رعایت حقوق مالکیت معنوی و نهادسازی و ساختارسازی، از جمله شرایط عام (مداخله‌گر) ثبت ایده‌های پژوهشی اعضای هیئت علمی است. دو ره‌آورد فردی و  فرافردی از جمله نتایج و پیامدهای فرایند مستند‌سازی ایده‌ها است.نتیجه‌گیری: با توجه به پدیده محوری حاصل از یافته‌های به دست آمده، می‌توان گفت نیل و دستیابی به اهداف سازمانی، مستلزم وجود فرهنگ سازمانی قوی و اساسی است. دانشگاه‌ها به عنوان مراکز علمی به واقع نیازمند به فرهنگ غنی‌اند. بنابراین، از فرهنگ‌های مورد نیاز دانشگاه‌ها، فرهنگ مستند‌سازی ایده‌های پژوهشی است و آن‌ها باید فرهنگ مستند‌سازی ایده‌های پژوهشی را نهادینه کنند. همچنین به منظور افزایش تمایل اعضای هیئت علمی به مستندسازی ایده‌های پژوهشی، فراهم‌آوری بسترهای لازم از جمله ایجاد مرکز مجزا برای مستند‌سازی ایده‌های پژوهشی، تربیت و آموزش نیروی انسانی آگاه و خبره و نیز، در نظر گرفتن ابزارهای مناسب جهت مستند‌سازی ایده‌ها ضروری است.

Exploration of the Shiraz University Senior Faculty Members’ Experiences about Research Ideas Documentation: A Qualitative Study

Objective: This research explores the experiences of senior faculty members of Shiraz University. In addition, it designs and illustrates the model of documentation research ideas among senior faculty members.Methods: This is an applied research in terms of objective and To achieve the desired goal, a qualitative approach and a systematic design of Grounded Theory were used. The statistical population of the study includes all retired professors of Shiraz University and also professors who are in the last three years of retirement in this university. 25 faculty members of Shiraz University were interviewed through a semistructured method. The sampling method of this research is the sequential method of snowball (chain reference). In an introductory interview, the researcher began an interview with a key sample of Shiraz University faculty members who had a wealth of information on the subject; Then, with reference to a series of referrals from the participant in question, request the introduction of other faculty members who were eligible for the interview. Then, the data was analyzed within three stages of coding: open، axial and selective. At last, the findings were drawn in the form of theorems and paradigm model.Results: Findings showed that the internal and external motivations of idea documentation, including fear of forgetfulness, idea permanence, facilitating the use of the idea and becoming famous, have provided the tendency to document research ideas for faculty members. To document the idea, they used manual and electronic documentation. Also, contextual and environmental conditions Include individual and organizational plans and considerations, and intervening and mediating conditions include respect for intellectual property rights and institutionalization and structuring affected the quality of manual and electronic documentation. There are also two approaches, individual (protection of ideas) and extraindividual (development and maturity of knowledge production, intellectual and information synergy), that are the results and consequences of the process of documenting ideas.Conclusion: According to the findings, it can be said that achieving organizational goals requires a strong and fundamental organizational culture. Universities as scientific centers really need a rich culture. Therefore , One of the required cultures of universities is the culture of documenting research ideas; so, they should create the culture of documenting research ideas. Also, in order to increase the tendency of faculty members to document research ideas, it is important to provide the necessary context, including the establishment of a separate center for documenting research ideas, training and education of aware and expert manpower; Also, it is necessary to consider appropriate tools for documenting ideas.