امکان‌سنجی ارائه خدمات موثر بر توسعه اقتصادی در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی امکان ارائه خدمات موثر بر توسعه اقتصادی در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد بود. روش:این پژوهش، از نظر هدف کاربردی بود که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش، کلیه کتابداران کتابخانه‌های عمومی نهادی در شهر مشهد و مدیران و کارشناسان در اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی و اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان مشهد بودند (112 نفر). نمونه مورد نظر (86 نفر) بر اساس جدول حجم نمونه کرجسی و مورگان، با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. داده های مورد نیاز پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته‌ گردآوری گردید و با استفاده از آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار و همچنین آمار استنباطی مانند آزمون تی یک نمونه‌ای به کمک نرم‌­افزار اس.‌پی.‌اس.‌اس. مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: در کل از نظر کتابداران و مدیران، امکان و ضرورت ارائه خدمات موثر بر توسعه اقتصادی (شامل خدمات سوادآموزی، آموزش و توسعه مهارت‌های سرمایه انسانی، اطلاع‌رسانی، مشاوره‌ای و مرجع و فعالیت‌های تحقیقاتی و مطالعاتی کتابخانه) در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد بیش از حد متوسط بود. همچنین، وضعیت زیرساخت‌های فضا و تجهیزات، امکانات مرتبط با کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری به منظور ارائه خدمات موثر بر توسعه اقتصادی در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد بیشتر از حد متوسط و وضعیت زیرساخت‌های نیروی انسانی و بودجه کمتر از حد متوسط ارزیابی شد. اصالت/ ارزش: پژوهش حاضر از معدود پژوهش‌های داخلی است که به خدمات موثر بر توسعه اقتصادی در کتابخانه‌های عمومی پرداخته و دیدگاه تصمیم‌گیران و عاملان این خدمات که با مشکلات و مسائل ارائه آن در کتابخانه‌ها مواجه‌اند، را بررسی کرده است. با بهره‌گیری از نتایج پژوهش حاضر، مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی می‌توانند در جهت ایفای یکی از نقش‌های مهم کتابخانه‌های عمومی که همان کمک به توسعه اقتصادی جامعه است، برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند.

Feasibility Study of Providing Effective Services on Economic Development in Mashhad Public Libraries

Objective: Economic growth and development is one of the most important goals that economic planners and executives of any society seek to achieve. According to experts, the library, as the main center of information and knowledge, in different types and directly and indirectly, has a significant role in the various types of development (especially industrial and economic development). Public libraries can contribute to the longterm economic success and play a major role in the economic development by providing resources for existing businesses and starting potential businesses, providing literacy services, providing job and employment resources, etc. Therefore, the objective of this study was to investigate the feasibility of providing the effective services on the economic development in public libraries of Mashhad. Methodology: This study was an applied research that was conducted through a survey. The research population involved the librarians of Mashhad public libraries and the managers and experts of the General Directorate of the Public Libraries of Khorasan Razavi Province and Mashhad (112 people). The desired sample (86 people) was selected based on Krejcie and Morgan’s sample size table through simple random sampling method. The required data were collected by a researchermade questionnaire and analyzed through the SPSS using descriptive and inferential statistics. Findings: According to the librarians and managers’ viewpoint, in total the possibility of providing effective services on economic development (including literacy services, training and development of human resources skills, informing services, consulting and reference services, and library research activities) was more than the medium level in the public libraries of Mashhad. The librarians and managers evaluated the necessity of providing effective services on the economic development more than the medium level. The status of space and equipment infrastructures, library and information related facilities, and technology to provide effective services on economic development in public libraries of Mashhad was more than the medium level. However, the status of the infrastructures of human resources and budget was less than the medium level. Therefore, the revision in the policies and guidelines of public libraries’ services; providing the necessary infrastructure and facilities to deliver effective services for economic development, especially the allocation of adequate budget and human resources to the public libraries; creating appropriate conditions for providing effective services on economic development, especially in the field of library research activities, consulting services, reference services and training and development of human resources skills are recommended. Conclusion: The present study is one of the few domestic studies focusing public library services that have an impact on economic development. It has also examined the views of decisionmakers and agents of these services who have encountered different problems in libraries. Utilizing the results of this study, the managers and authorities of Public Libraries Foundation can perform the necessary planning in order to play one of the important roles of the public libraries, which is to contribute to the economic development of the community.