تامّلات روشی و معناشناختی در بازشناسی سیره عفیفی

هدف: بازشناسی یکی از آثار فاخر اسلامی در موضوع سیره نبوی و بررسی دلالت‌های متنی آن و به دست آوردن اطلاعات مستند درباره یکی از خاندان‌های علمی و مذهبی اثرگذار در حوزه فرهنگ و تمدن اسلام و ایران. روش پژوهش: این مقاله به شیوه تبیین تاریخی و مقابله و مداقه در متن، به معرفی و معناشناسی سیره عفیفی می‌پردازد. روش این پژوهش در گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای؛ در معرفی کازرونی و عفیفی و آثارشان، توصیفی؛ و در بررسی روش شناسی سیره ایشان، تحلیلی است. یافته‌ها: عفیفی در این اثر به روش محدثان، اخبار را گزینش کرده اما، به شیوه مورخان به بازسازی داستانی سیره پرداخته است. او برخلاف سیره‌نگاران سلف خود تلاش کرده است در حد مقدور سیره را از مسانید و صحاح بنگارد. به نظر می‌رسد عفیفی در پی بازآفرینی سنت به مقصود ارائه تصویر و راهِ راست دینی بوده است تا از تشتّت مذهبی و سیاسی که جامعه ایرانی در قرن هشتم دچار آن شده بود بکاهد و آن را در گفتمان غالب تسنن شیعه‌گرا که میراث صوفیان کبروی بود بازآفرینی کند. علاوه بر کثرت استنساخ و ترجمه، تا عصر حاضر، عالمان شیعی و سنی در آثار خودشان بسیار به این کتاب استناد کرده‌اند که نشان از مقبولیت و تاثیر عمیق اندیشه‌های وحدت‌گرای عفیفی در جوامع شیعی و سنی دارد. نتیجه‌گیری: سیره عفیفی تحریری نو از المنتقی و یکی از مهمترین آثار در تاریخ سیره نگاری به زبان فارسی است که میراثی گرانسنگ از اخبار سیره نبوی به ویژه از آثاری که امروزه به آن دسترسی نداریم عرضه می‌دارد. کثرت نسخ و ترجمه‌های این اثر به زبان‌های دیگر نشان از دامنه نفوذ و اعتبار این اثر در قرون هشتم و نهم دارد. این سیره که از منظر روش‌شناسی به سیاق آثار سیره‌نگاری ابن اسحاق و ابن هشام نوشته شده است اثری بدیع به زبان فارسی فصیح و روان است که باز تولیدی از سیره در گفتمان صوفی شیعی ارائه داده است. این اثر سومین کتاب سیره در زبان فارسی است که در جایگاه یک متن تاریخی با رویکرد تعلیمی از یک محدّث و دانشمند اهل سنت و یکی از آثار برجای مانده از تاریخ میانه و عصر آل مظفر، دارای اهمیت فراوان و ارزش کلامی و زبانی بسیار است.

Methodological and semantic reflections on the recognition of Sira by Afifi

Objective:Sira of ’Afifi by Afif alDin Muhammad Kazeruni is a Persian translation of the book alMuntaqa by his father, Sa’id alDin Kazeruni. These two works, which were written in an eightyear duration by two famous Persian Sunni narrators and biographers in the eighth century in the age of Muzaffari Empire and during the rule of Amir Mubariz alDin Muhammad contain a great legacy of the narrations of the Prophetic tradition, which still in the form of a manuscript and have not been corrected or printed anywhere yet. This study aimed to recognize Sira of ’Afifi as one of the famous Islamic works in the biography of the Prophet (Sira) and its textual implications for achieving documented information on one main family in the IranIslamic culture and civilization. Methodology: With historical explanation and textual analysis, this study deals with the introduction and semantics of Sira of ’Afifi. This study was a library review in data collection, descriptive in introducing Kazeruni and ’Afifi and analytical in studying their Siras methods. Findings: ’Afifi selected narrations in narrators’ methods and restructured the Sira in a historical story approach. Despite his previous biographers, he attempted to write his work based on evidence. It appears that he tried to recreate the tradition for clarifying the right religious way as possible in order to prevent religious and political dispersion of 8th century’s Iran and bring it into the predominant thinking of Shi’aism Sunna as the heritage of Sufism. The work has been published many times and cited by Shi’a and Sunni scholars that show its acceptance and deep influence on Shi’as and Sunnies. One of the important components of this work is the revival of the Persian writing tradition and the tendency of literature and thought towards massism, the spread of Sufi literature and the unifying Shiite Sunni discourse that have formed the main themes of this work.In addition, in the context of research, important issues in the field of recognizing the author’s family, his other scientific works, comparisons between translations in line with this work, style of choosing words as a translation, etc. are discussed briefly. Conclusion:Sira of ’Afifi quickly gained attention in the fields of knowledge of the Islamic world during its time and afterward. As a new adaptation of alMuntaqa and one of the most important works in writing Persian biographies, Sira of ’Afifi is a rich work in the biography of the Prophet extracted from missed works. Many translations and copies of the work in other languages worldwide show its influence in 8th and 9th centuries. As a work in rhetoric Persian, the work has been written based on methods by Ibn Ishaq and IbnHisham that is a reproduction of Shia Sufism’s biographical writing tradition. As a third Sira book in Persian, the work has a historical placement and instructive approach written by a Sunni narrator and as a glorious work from the middle age and alMuzaffar Empire with linguistic and narrative values.