منابع و مستندات نهج البلاغه

شعر و خطابه، در جزیره العرب در روزگاران جاهلیت، دو هنر برجسته اعراب بود. ظهوراسلام سرآغاز و عاملی ژرف در تحول سخنوری به شمار می رود، زیرا رسول خدا (ص) خطابه را وسیله تبلیغ دین قرار داد. امام علی بن ابی طالب(ع) در سخنوری و هنر فصاحت و بلاغت از موهبتی بیمانند برخوردار بود. در نیمه نخست سده نخستین اسلامی، سخنوری به اوج تکامل رسید. سخنان امیرالمومنین در طول تاریخ همیشه مورد توجه سخن شناسان و دانشمندان بوده بیشتر کتابهای ادبی و علمی و حدیثی و تاریخی سخنان وی را زینت بخش خود می ساختند، تا اینکه در قرن چهارم که دوران زرین فرهنگ اسلامی نامیده شده است. سخن شناس و شاعر و دانشمندی فرهیخته به نام سید رضی گزیده ای از خطابه ها، کلامها، وصیتها، نامه ها، بخشنامه ها و کلمات قصار امیرالمومنین را درکتابی گردآورد و آن را نهج البلاغه نامید.چون سید رضی قصد تالیف کتابی در مورد حدیث یا فقه یا کلام و دیگر علوم اسلامی نداشت منابع و مستندات سخنان امیرالمومنین را جز در 17 مورد - یادآوری نکرده است، و همچنین امر باعث ایجاد شک و شبهه هایی در صحت انتساب این سخنان به امیرالمومنین گردیده است، و حال آنکه با تحقیق در منابع موجود پیش از تالیف نهج البلاغه می توان بخش بزرگی از آن سخنان را در آن منابع یافت.