مدل سازی هیدرو - اقتصادی در تحلیل استراتژی ‌های مدیریت منابع آب در دشت نیشابور

مدیریت پیچیده منابع آب نیازمند به‌کارگیری دیدگاه های مختلف فنی، اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی است که در آن نیاز تمامی بهره برداران آب مدنظر قرار گیرد. هدف اصلی این مطالعه معرفی مدل هیدرو اقتصادی و مدلسازی آن در یکی از دشت‌های کشور در راستای تحلیل سیاست‌های مدیریت منابع آب است. به این منظور، از آمار و اطلاعات اقلیمی و هواشناسی دشت نیشابور و همچنین مصاحبه حضوری و تکمیل پرسش‌نامه از کشاورزان استفاده شد. مدلسازی هیدرو اقتصادی از دو بخش اصلی هیدرولوژیکی و اقتصادی تشکیل شده است. در بخش هیدرولوژیکی از مدل ویپ weap و در بخش اقتصادی از برنامه‌ریزی مثبت منطقه‌ای (فضایی) استفاده شد. استراتژی‌های به‌کاررفته در این مطالعه شامل سه سناریوی اصلی کاهش دسترسی به منابع آب در بخش کشاورزی (کاهش 20، 30 و 40 درصدی) بود که تاثیر آن ابتدا بر الگوی کشت و در ادامه تغییرات الگوی کشت بر منابع و مصرف آب بررسی شد. نتایج در بخش اقتصادی مدل هیدرو اقتصادی نشان داد که بیشترین تاثیرپذیری از اجرای سناریوهای مختلف سیاستی مربوط به منطقه اول است به‌گونه‌ای که سطح کشت آن در سناریوی اول 13/4 درصد، دوم 20/59 درصد و سوم 29/11 درصد کاهش یافته است. در بخش هیدرولوژیکی مدل هیدرو اقتصادی، تغییر الگوی کشت بر مصرف منابع آب بر اساس سناریوهای مختلف و با استفاده از مدل ویپ شبیه‌سازی شد. نتایج نشان داد که بیشترین تاثیر بر کاهش مصرف آب مربوط به سناریوی سوم بوده که علت اصلی آن نیز مربوط به تغییر و کاهش سطح زیر کشت محصولات مختلف است. همچنین اجرای سناریوهای مختلف بر تخصیص آب بین بخش‌های اصلی متقاضی آب تاثیرگذار بوده و باعث شده که میزان عدم تامین در بین سال‌های 2013-2035 در سه بخش کشاورزی، صنعت و شرب کاهش یابد.