بررسی بازار محصولات کشاورزی با تاکید بر سهم عوامل مختلف از منافع‌ بازار (مطالعه موردی بازار انار استان یزد)

با توجه به اهمیت تولید و صادرات انار در شهرستان میبد یزد، پرداختن به مسائل موجود در بازار این محصول از اهمیت قابل توجهی برخوردار خواهد بود. لذا با تکمیل 132 پرسش‏نامه در هر یک از سطوح تولیدکننده یا باغداران، عمده‌فروش و خرده‌فروش، حاشیه و سهم هریک از سطوح بازار در بازار انار درجه یک و دو در میبد یزد بررسی شد. نتایج تحقیق نشان داد که حاشیه عمده‌فروشی، خرده‌فروشی و حاشیه کل در مورد انار درجه یک این شهرستان به ترتیب 9/4110، 5/2187 و 5/6298 ریال به ازای هر کیلوگرم بوده است. در مورد انار درجه دو نیز این حاشیه ها عبارت‏ بودند از: 8/3421، 3/1684 و 6/5105 ریال به ازای هر کیلوگرم. سهم تولیدکننده یا باغدار، عمده‌فروش و خرده‌فروش از قیمت خرده‌فروشی، در مورد انار درجه دو به‌ترتیب 3/28، 05/48 و 65/23 درصد می‌باشد. در مورد انار درجه یک، سهم‌های مربوطه به ترتیب 48/44، 24/36 و 28/19 برآورد گردید و همان‏گونه که ملاحظه می‌شود، با افزایش کیفیت انار و تولید انار درجه یک، سهم باغدار افزایش خواهد یافت. سهم بالای عمده‌فروش نیز به‏طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت. همچنین ضریب هزینه بازاریابی در بازار انار درجه یک و دو به ترتیب برابر 13/24 و 30/31 درصد برآورد شد که مبین آن است که سهم هزینه بازاریابی در قیمت نهایی محصول در بازار انار درجه یک کمتر بوده است. برآورد عوامل موثر بر سهم بازار نیز نشان داد که هزینه بازار اثر مثبت و معنی‌دار بر سهم بازار داشته است. لذا حتی با تولید انار درجه یک، سیاست‌های تنظیم بازار به منظور انطباق مناسب حاشیه‌های به‏وجود آمده با هزینه‌های بازار به منظور افزایش سهم باغدار در بازار ضروری خواهد بود.