امکان‌سنجی اقتصادی استفاده از گونه‌های با نیاز آبی پایین‌تر به منظور بهبود وضعیت آبی دریاچۀ ارومیه با استفاده از رویکرد برنامۀ pes

از آنجا ‌که بخش کشاورزی بزرگ‌ترین بخش مصرف‌کننده منابع آب شیرین کشور است، یکی از علل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه را نیز می‌توان به توسعه ناپایدار فعالیت‌های کشاورزی مربوط دانست. به‌همین جهت، جا دارد که راهکارهای احیای آن عمدتاً بر مدیریت آب مصرفی بخش کشاورزی متمرکز شوند و به نظرمی‌رسد که یکی از این طرح‌ها، تغییر الگوی کشت و استفاده از گونه‌های با نیاز آبی کمتر به جای گونه‌های پرمصرف‌تر باشد. لذا در پژوهش حاضر تلاش شده است با استفاده از مفهوم pes، ابتدا راهکار تغییر الگوی کشت در قالب استفاده از گندم و جو به جای گونه‌های چغندرقند، یونجه، ذرت و گوجه‌فرنگی به بهره‌برداران پیشنهاد شود، سپس نتایج به دست آمده از نظر اقتصادی ارزیابی گردد. منطقه مورد مطالعه در پژوهش حاضر، حوزه آبخیز سیمینه‌رود است. برای این منظور از روش تلفیقی مصاحبه و پرسش‌نامه جهت جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز استفاده شد. یافته‌های این مطالعه نشان ‌داد که چنین پیشنهادی در زمان انجام مطالعه‌ (1393) از مقبولیت کافی بین بهره‌برداران برخوردار بوده و در صورت توفیق در جلب پشتیبانی مالی دولت، امکان اجرای موفق آن وجود خواهد داشت. ارزیابی اقتصادی طرح نشان می‌دهد که نسبت منفعت به هزینه طرح جایگزینی گندم به جای چهار گونه مورد بررسی 12/2 و برای جایگزینی جو 06/2 است. بنابراین با توجه به قابلیت اجرایی این طرح، پیشنهاد می‌شود با جداسازی ردیف بودجه مشخص، ضمن اجرای این راهکار در تمام زیرحوضه‌های دریاچه ارومیه، میزان کاهش درآمد بهره ‌برداران که در صورت اجرای طرح تغییر الگوی کشت اتفاق می‏افتد پرداخت شود