کاربرد روش برنامه‎ریزی ریاضی مثبت به منظور تخصیص آب در بخش کشاورزی (مطالعه موردی: زیربخش زراعت دشت سرخس)

اقتصاد‌دانان به منظور بهبود تخصیص نهاده آب، عموماً سیاست قیمت‌گذاری را پیشنهاد می‌کنند که به دلیل نگرانی‌های اقتصاد‌ی، فرهنگی و سیاسی چندان مورد استقبال مسئولان دولتی قرار نمی گیرد. در این تحقیق به این سوال پاسخ داده می‌شود که به منظور بهبود تخصیص نهاده آب، چه سیاست‏هایی را می‌توان به جای سیاست قیمت‌گذاری آب در شرایط فعلی به‏کار برد. در این راستا از مدل برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (pmp) به منظور کالیبراسیون مدل و تحلیل آثار سیاست‌های پیشنهادی در دشت سرخس (استان خراسان رضوی) استفاده شد. مقایسه آثار سیاست افزایش قیمت نهاده آب با دو سیاست مالیات بر نهاده‌ ( کاهش یارانه نهاده) و مالیات بر (کاهش حمایت از) محصول نشان داد که هرچند اثر سیاست‌های پیشنهادی بر درآمد، تقاضای آب و الگوی کشت بهره‌برداران نماینده متفاوت است ولی دو سیاست مالیات بر نهاده و محصول در نرخ‌های معینی می‌توانند به عنوان جایگزین سیاست قیمت‌گذاری آب به‏کار روند و سیاست مالیات بر محصولات دارای نیاز آبی بالا در مقایسه با سیاست مالیات بر نهاده‌های کود و سموم شیمیایی، در این زمینه نتایج مطلوب‌تری را به‏دست می‌دهد.

Application of Positive Mathematical Programming for Water Allocation in Agriculture ( Case Study: Agronomy Subsector in Sarakhs Plain)

Pricing policy is generally recommended by economists for better water allocation which is not so welcomed by officials due to economic, cultural and political concerns. This paper offers some alternative policies for improvement in water allocation using Positive Mathematical Programming in Sarakhs' plain agronomy subsector (Khorasan Razavi province). Main results indicate that tax (reduction in level of support) on input and output can be used as alternatives for water pricing, though, the effects of proposed policies on income, water demand and cropping pattern is different from farmer to farmer. Also for crops with high water requirement, tax on output brings more suitable results.JEL Classifications: Q12, Q15, Q18, Q28Keywords: Positive Mathematical Programming, Sarakhs Plain, Alternative Policy