ارزیابی توسعه کشاورزی پایدار در ایران با استفاده از روش مزیت نسبی

پایداری کشاورزی علاوه بر در نظر گرفتن منابع و نظام های کشاورزی، مسائل زیست محیطی، اقتصادی-اجتماعی و وضعیت جوامع روستایی را نیز در بر می گیرد. پایداری یک مفهوم کیفی است و نمی توان آن‏را به‏طور مستقیم اندازه گیری کرد، بنابراین باید شاخص‏هایی مناسب انتخاب شوند که بتوانند مقدار و دوام پایداری یک نظام کشاورزی را تعیین کنند. در این مطالعه، به منظور ارزیابی پایداری کشاورزی در استان های مختلف کشور، از روش مزیت نسبی استفاده شد. به این منظور 5 شاخص که هر شاخص، خود از چندین سنجه تشکیل شده بود، برای هر استان در نظر گرفته شدند. این شاخص‏ها عبارت‏اند از: منابع کشاورزی، پیشرفت کشاورزی، محیط زیست، وضعیت جوامع روستایی و آموزش. در مجموع، 60 سنجه برای ارزیابی پایداری کشاورزی مدنظر قرار گرفتند. استان های مختلف کشور در هر سنجه رتبه‎بندی شدند و در نهایت برای هر شاخص میزان پایداری محاسبه و پایداری کلی کشاورزی برای هر استان برآورد شد. داده‏ها و اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه سنجه‏های مورد بررسی از منابع و سازمان های اطلاعاتی مختلف گرد آوری شد. نتایج تحقیق نشان داد که استان فارس از لحاظ شاخص‏های پیشرفت کشاورزی و محیط زیست، استان خراسان رضوی از لحاظ شاخص‏های منابع کشاورزی و آموزش و استان مازندران از نظر شاخص وضعیت جوامع روستایی رتبه اول را در بین استان‏های کشور دارند و از نظر تمام شاخص های مورد ارزیابی، استان قم کمترین رتبه را در سطح کشور دارد. استان‏های فارس و خراسان‏ رضوی نیز دارای بیشترین پایداری کشاورزی و استان قم دارای کمترین پایداری کشاورزی بر اساس مجموع 5 شاخص در بین استان‏های کشور‏ند. بعد از استان قم هم استان های کهگیلویه و بویر احمد، بوشهر، ایلام و سمنان کمترین پایداری کشاورزی را دارند. به‏طور کلی، میزان پایداری کشاورزی برای استان‏های مختلف کشور تعیین و نقاط ضعف و قوت هر استان در پایداری کشاورزی مشخص گردید.طبقه‏بندی jel: q1، q10، c10

Assessing Agricultural Sustainability in Iran by Relative Advantage Approach

Sustainability of agriculture involves agriculture resources, environment, social economic and rural social issues. Sustainability is a qualitative concept and don’t measured directly, so should be selected appropriate indexes which it could be evaluated the value of sustainability in agricultural systems. To evaluate the sustainability of agriculture in different counties of Iran, the relative advantage method was used. For this purpose, 5 indexes which included some indicators were studied for every county. These indexes were agriculture resources, agriculture development, environment, rural societies and education. In general, 60 indicators were considered to evaluate the sustainability of agriculture. Different counties were ranked for every indicator and value of sustainability was calculated for every index and finally the sustainability of agriculture was determinate for every province. The results showed that first rank under indexes of agriculture development and environment, agriculture resources and education indexes and rural society's index were related to Fars, Khorasan Razavi and Mazandaran provinces, respectively. Under all of studied indexes, Ghom province had lowest rank compared with others. Based on all of 5 indexes, the highest agriculture sustainability was obtained in Fars and Khorasan Razavi province and the lowest was gained in Ghom province. After Ghom, provinces of Kohgiliue va Boir Ahmad, Boshehr, Ilam and Semnan had lowest sustainability of agriculture. In general, agriculture sustainability and advantage or disadvantage was determinate for every province.JEL Classification: Q1، Q10، C10t