بررسی مناسب بودن راهبرد مبادله آب مجازی در گروه محصولات حبوبات در استان‌های ایران با استفاده از شاخص ترکیبی

کشور ایران دارای اقلیم خشک و نیمه ‏خشک بوده و بر اساس شاخص های موسسه بین ‏المللی مدیریت آب، در آستانه یک بحران شدید آبی است. بنابراین، باید به ‏دنبال راهکارهایی برای صرفه ‏جویی در مصرف آب به ‏ویژه در بخش های پرمصرف مانند کشاورزی بود. طرح مبادله آب مجازی یکی از راهکارهای مناسب برای صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی است. برای بررسی مناسب بودن مبادله اب مجازی، توجه به شاخص های منابع آبی، اقتصادی، فناوری و حمل‏ ونقل، و جامعه مهم است. در این راستا، در مطالعه حاضر، با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی (pca) و داده های سال 1394، به ساخت یک شاخص ترکیبی و بررسی مبادله آب مجازی از طریق گروه محصولات حبوبات پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان داد که برای مبادله آب مجازی از طریق محصول عدس، استان‏های آذربایجان شرقی، فارس، قزوین، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، زنجان، سمنان و کهگیلویه و بویراحمد و برای محصول لوبیا، استان‏های چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، زنجان، فارس، لرستان و مرکزی و و همچنین، برای محصول نخود، استان‏های آذربایجان شرقی، زنجان، فارس و کرمانشاه از وضعیت متوسط به بالا برخوردارند. بنابراین، در طراحی الگوی کشت مناسب و تدوین سیاست‏های تخصیص بهینه و افزایش بهره وری آب در استان‏های ایران، سیاست‏گذاران می‏توانند از نتایج تحقیق حاضر استفاده کنند.

suitability of virtual water exchange strategy for the group of pulses products in iranian provinces using a composite index

iran has an arid and semi-arid climate and is on the verge of a severe water crisis. therefore, solutions should be sought to save water consumption, especially in sectors such as agriculture with a high share of water consumption. a virtual water exchange strategy is one of the suitable methods to save water in the agricultural sector. attention to water resources, economic factors, technology and transportation, society, and environment is necessary to examine the suitability of virtual water exchange plans among regions. in this regard, this study aimed at constructing a composite index using principal components analysis (pca) method and the data of 2014 as well as investigating the virtual water exchange through the group of pulses products and the suitability of the virtual water exchange plans in pulses for each province of iran based on the constructed composite index. the results showed that for the exchange of virtual water through the lentil crop, the provinces of east azerbaijan, fars, qazvin, ardabil, chaharmahal and bakhtiari, zanjan, semnan and kohgiluyeh and boyer ahmad and for the bean crop, the provinces of chaharmahal and bakhtiari, kohgiluyeh and boyer ahmad, zanjan, fars, lorestan and markazi, and also, for the chickpea crop, the provinces of east azarbaijan, zanjan, fars and kermanshah had medium to high status. therefore, policy makers can use these results in designing the appropriate cultivation pattern and formulating policies for optimal allocation and increasing water productivity in iran’s provinces.