واکاوی عاملی چالش‌ها و راهکارهای تجاری سازی دستاوردهای تحقیقاتی کشاورزی

تجاری‏‌سازی دانش و فناوری، به ‏عنوان حلقه اتصال تحقیقات و بازار، تلاشی به‏ منظور کسب درآمد از نوآوری است که در حال حاضر، در اقتصاد دانش‌‏بنیان به‏ شدت مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی چالش ‌های تجاری‏‌سازی دستاوردهای تحقیقاتی کشاورزی در حوزه علوم زراعی و همچنین، راهکارهای تسهیل و تسریع تجاری‏‌سازی آنها بود. جامعه آماری مطالعه را کلیه اعضای هیئت علمی موسسات تحقیقات مرتبط با علوم زراعی در مجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) (263 =n) و مدیران عامل شرکت ‌های طرف قرارداد با این موسسات (91 =n) تشکیل دادند. مطالعه توصیفی- همبستگی حاضر با روش پیمایش در سال 1400 انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود و تحلیل داده ‌های جمع آوری ‏شده با استفاده از فن تحلیل عاملی اکتشافی به روش تحلیل مولفه‌های اصلی صورت گرفت و مهم‌‏ترین چالش‌ ها و همچنین، راهکارهای تسهیل تجاری‏‌سازی دانش و فناوری مورد نظر در بخش کشاورزی شناسایی، طبقه ‌بندی و اولویت‌ بندی شد. چالش‌های موجود در مسیر توسعه تجاری‏‌سازی دستاوردهای تحقیقاتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) از دیدگاه محققان و اعضای هیئت علمی موسسات مورد مطالعه در هفت عامل بدین شرح شناسایی و دسته‏‌بندی شدند: «ماهیت فناوری ه»، «ضعف در قوانین، مقررات و سیاست‌ های حمایتی دولت»، «ساختار ضعیف اطلاع‌ رسانی و تعامل با  بخش خصوصی»، «ضعف در خط مشی، مدیریت و نیروی انسانی موسسات و مراکز»، «ضعف نظام آموزشی»، «خط مشی ضعیف سازمان تات در حوزه تجاری‏ سازی» و «عدم احساس نیاز به تجاری‏ سازی». از دیدگاه مدیران عامل شرکت‌های مورد بررسی، شش عامل «ضعف در قوانین، مقررات و سیاست ‌های حمایتی دولت»، «ساختار ضعیف اطلاع‌ رسانی و تعامل با  بخش خصوصی»، «ماهیت فناوری ‌ها»، «محدودیت فعالیت شرکت ‌های بین‏‌المللی در ایران»، «ضعف در توانمندی شرکت‌های خصوصی» و «خط مشی ضعیف سازمان تات در حوزه تجاری‏‌سازی» به ‏عنوان چالش ‌های توسعه تجاری‌‏سازی دستاوردهای تحقیقاتی شناسایی شدند. راهکارهای تسهیل تجاری‏‌سازی دستاوردهای تحقیقاتی مورد بررسی، از دیدگاه محققان، در شش عامل «تقویت نظام اطلاع‌‏رسانی و افزایش تعامل با بازار و بخش خصوصی»، «تقویت قابلیت تجاری‌شدن فناوری ‌ها»، «تقویت حمایت‌های دولتی از تجاری‏ سازی»، «توسعه نیروی انسانی و ساختار سازمانی در موسسات»، «حمایت از بخش خصوصی در راستای افزایش سرمایه‌‏گذاری» و «بازنگری در خط‌‌مشی‌های سازمان تات» و همچنین، از دیدگاه مدیران عامل، در چهار عامل «تقویت حمایت ‌های دولتی از تجاری‏‌سازی»، «تقویت نظام اطلاع ‌رسانی و افزایش تعامل با بازار و بخش خصوصی»، «تقویت قابلیت تجاری‌شدن فناوری‌ها» و «مشارکت در توانمندسازی شرکت‌های خصوصی» استخراج و طبقه ‌بندی شدند. در ادامه، بر اساس چالش ‌های شناسایی‏ شده، راهکارهایی پیشنهاد شد و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

factor analysis on challenges and strategies of commercialization of agricultural research achievements

introduction: the commercialization of knowledge and technology, as a link between research and the market, is an effort to monetize innovation, which is currently highly regarded in the knowledge-based economy. the main purpose of this research was to identify the challenges of commercialization of agricultural research achievements in the field of agricultural sciences as well as the strategies to facilitate and accelerate their commercialization. materials and methods: the statistical population of this study consisted of all faculty members of research institutes related to agricultural sciences in agricultural research, education and extension organization (areeo) (n=263) and the chief executive officers (ceos) of companies contracted with the concerned research institutions (n=91). this descriptive-correlation study was conducted in 2021 using survey method. questionnaire was used to collect data. the collected data were analyzed using exploratory factor analysis technique by principal component analysis method and the most important challenges as well as strategies to facilitate the commercialization of knowledge and technology in the agricultural sector were identified, classified and prioritized. results and discussion: challenges in the development of commercialization of research achievements of areeo from the perspective of the studied researchers and faculty members of the institutions were identified and categorized in seven factors, including: the nature of technologies, weaknesses in laws, regulations and government support policies, weaknesses in the education system, weaknesses in the policy, management and manpower of institutions and centers, weak information structure and interaction with the private sector, areeo’s weak commercialization policy, and feeling unnecessary thr need for commercialization. commercialization challenges of the areeo’s research achievements in the field of crop sciences identified from the perspective of ceos of private companies were categorized into six factors including: weaknesses in government support policies, laws and regulations, weak information structure and interaction with the private sector, nature of technologies, restrictions on the activities of international companies in iran, weakness in capability of private companies and areeo’s weak commercialization policies. the strategies to facilitate the commercialization of research achievements were also categorized in six factors, including: strengthening the information system and increasing interaction with the market and the private sector, strengthening the commercialization capacity of technologies, strengthening government support for commercialization, human resource development and organizational structure in institutions, private sector support to increase their investment and revision of the areeo’s commercialization policies. the strategies suggested by the respondents were also grouped in four factors, including: strengthening government support for commercialization, strengthening the information system and increasing interaction with the market and the private sector, strengthening the commercialization of technologies and participating in the empowerment of private companies. conclusions: increasing communication and interaction between areeo as a public organization with the active companies in agriculture, in addition to aligning the market needs with the research conducted in the public sector, can also lead to an increase in the productivity of research in the public sector. in addition, the removal of internal obstacles of production and commercialization, and the improved business environment are among the necessary government supports for the development of commercialization of research activities. finally, suggestions were proposed and discussed to improve the commercialization of research achievements based on the identified challenges.