بررسی اثر وابستگی کالایی در صادرات محصولات کشاورزی ایران

تجارت خارجی یکی از مولفه‌های مهم در توسعه اقتصادی به‏ویژه برای کشورهای در حال توسعه است که از این طریق، می‌توانند به رشد سریع اقتصادی دست یابند. در سال‏های اخیر، وابستگی کالایی به یکی از مباحث نوظهور در حوزه تجارت بین‌الملل تبدیل شده است که بر اساس یافته‌های تجربی پژوهش‌های مختلف، موجب تغییر در الگوی تجاری کشورهای مختلف می‏شود. از این‏رو، هدف مطالعه حاضر بررسی اثر متغیر وابستگی کالایی بر صادرات محصولات کشاورزی ایران و شرکای تجاری منتخب بود؛ و بدین منظور، از شاخص مزیت نسبی استفاده شد، که بیانگر تخصصی شدن کشورها و شاخص نزدیکی به‏منظور یافتن تشابه کالایی است. برای تعیین نوع اثرگذاری متغیرها، از الگوی جاذبه و روش درست‏نمایی شبه‏بیشینه پوآسن (ppml) در دوره زمانی 2001 تا 2018 استفاده شده که بر اساس نتایج الگوی جاذبه، تاثیر متغیر وابستگی کالایی بر افزایش تجارت محصولات کشاورزی ایران چشمگیر است. همچنین، بر اساس نتایج تحقیق، متغیرهای درآمد سرانه و جمعیت شرکای تجاری اثر مثبت و معنی­دار و فاصله جغرافیایی اثر منفی و معنی­دار بر صادرات کشاورزی ایران دارند. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که بازارهای هدف نزدیک و با درآمد سرانه بالا و نیز دارای درجه بالای وابستگی کالایی مد نظر صادرکنندگان قرار گیرد.

investigating the effect of product relatedness on iranian agricultural exports

foreign trade is a critical component of economic development, particularly for developing countries. over recent years, product relatedness has turned into an emergent factor in international trade. according to empirical findings from various studies, this factor can alter the business models of different countries. in this regard, this study aimed at investigating the effect of product relatedness on iran’s agricultural exports and selected countries. for this purpose, the comparative advantage index and the proximity index were used to investigate the countries’ specialization and similarities between products, respectively. the gravity model and the poisson pseudo maximum likelihood (ppml) method were also used to determine the effect of variables between 2001 and 2018. the gravity model results indicated the significant effect of the product relatedness variable on increasing the trade of iranian agricultural products. it was also found that the per capita income and population of trading partners had a significantly positive effect on iran’s agricultural exports, while the effect of geographical distance was significantly negative. according to the findings, exporters are suggested to concentrate on close target markets with a high per capita income and a high level of product relatedness.