برآورد کارایی سود و عوامل موثر بر آن در مزارع گندم دیم شهرستان اهر

محدودیت منابع تولید لزوم پرداختن به بهره وری و کارآیی واحدهای کشاورزی از جمله مزارع گندم را بیش از پیش نمایان می کند. از آنجا که شهرستان اهر بیش از ده درصد سطح زیر کشت گندم دیم استان آذربایجان شرقی را به خود اختصاص می ‏دهد، مطالعه حاضر با هدف برآورد کارآیی سود گندم دیم و عوامل موثر بر آن در این شهرستان انجام شد. بدین منظور، گردآوری اطلاعات لازم از 217 کشاورز گندم کار در سال زراعی 991398 صورت گرفت. نتایج تخمین تابع سود ترنسلوگ مرزی تصادفی به ‏همراه تابع عدم کارآیی نشان داد که قیمت عوامل تولید بذر، نیروی کار، ماشین‏ آلات، کود حیوانی، علف کش، آفت کش و مقدار سطح زیر کشت به‏ عنوان نهاده ‏های ثابت بر میزان سود حاصل از تولید گندم تاثیر معنی‌دار دارد. متوسط کارآیی سود گندم‏کاران مورد مطالعه 3/42 درصد برآورد شد. همچنین، 5/66 درصد از کشاورزان میزان کارآیی سود کمتر از پنجاه درصد داشتند. مواردی نظیر داشتن اعضای خانوار با تحصیلات دانشگاهی، بیمه کردن محصول، وجود آفت سن در مزرعه و شیوه برداشت محصول دارای اثر معنی دار بر کارآیی سود کشاورزان گندم کار بودند. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، بسترسازی در راستای دسترسی آسان و به‏ موقع به نهاده های مصرفی و تخصیص بهینه نهاده ها و همچنین، ترغیب کشاورزان به استفاده از خدماتی همچون بیمه محصولات کشاورزی اقدامی موثر در راستای افزایش کارآیی سود گندم‏کاران منطقه خواهد بود.

Estimation of Profit Efficiency and its Effective Factors for Rainfed Wheat of Ahar County

The limited resources of production make the need to address the productivity and efficiency of agricultural units including wheat fields more and more apparent. Considering that Ahar County accounts for ten percent of the rainfed wheat cultivation area in East Azerbaijan province of Iran, the present study was conducted to investigate the profit efficiency of rainfed wheat and its effective factors in this county. For this purpose, the necessary data was collected from 217 wheat farmers in the cropping year of 201920. The results of estimating the translog stochastic frontier profit function along with the inefficiency function showed that the price of seed, labor, machinery, manure, herbicide, pesticide and area under cultivation as fixed inputs had significant effects on the profit from wheat production. The mean profit efficiency for all farmers was estimated to be 42/3 percent and some 66.5 percent of the farmers had a profit efficiency of less than fifty percent. In addition, the variables such as having highly educated family members, crop insurance, presence of pest in the field and harvesting method had significant effects on the efficiency of the studied wheat farmers. According to the results, paving the ground for easy and ontime access to required inputs and their optimal allocation as well as encouraging the farmers to use crop insurance might be suggested as effective measures to increase the profit efficiency of wheat farmers in the studied area.