بررسی عوامل تاثیر گذار بر نگرش کشاورزان نسبت به توسعه کشت کلزا

سالانه مقادیر درخور توجهی از منابع ارزی و نیروی انسانی کشور صرف واردات روغنهای خوراکی می شود. در سالهای اخیر میزان روغن حاصل از دانه های روغنی تولید داخل، حدود 6 درصد نیاز روغن خام کشور را تامین کرده و نزدیک به 94 درصد بقیه از واردات فراهم شده است.در برنامه های توسعه پنجساله سوم کشور، تاکید شده است که روغن نباتی مورد نیاز کشور از محل تولیدات زراعی داخلی فراهم آید.به همین منظور این هدف در نظر گرفته شده است که تا پایان برنامه پنجساله سوم توسعه( سال 1383) میزان تولید روغن نباتی در داخل کشور از 6% فعلی به 40% افزایش یابد.هدف کلی این تحقیق، بررسی نگرش کشاورزان استان مرکزی نسبت به توسعه کشت کلزا بوده است.جامعه آماری تحقیق شامل تمامی کشاورزان استان مرکزی ( بالغ بر 389 نفر )است که در سال زراعی گذشته (1378-79) و در سال زراعی جاری(1379-80) اقدام به کشت کلزا کرده اند. از میان این تعداد، 191 نفر به روش نمونه گیری کاملا تصادفی به عنوان نمونه های آماری این تحقیق تعیین شدند. پرسشنامه ای نیز جهت گردآوری ویژگیهای حرفه ای کشاورزان و سنجش متغیرهای وابسته طراحی و تدوین شد. روایی محتوایی پرسشنامه با کسب نظرات متخصصان علوم ترویج و آموزش کشاورزی، علوم زراعت و توسعه دانه های روغنی و اعمال اصلاحات لازم به دست آمد.آزمون مقدماتی برای به دست آوردن ضریب اعتبار این پرسشنامه انجام گرفت و ضریب کرانباخ آلفا برابر 0/8978 با بهره گیری از نرم افزارspssبه دست آمد.نتایج این تحقیق نشان می دهد که اکثریت کشاورزان در فعالیتهای زراعی کشت کلزااز تسهیلات وام بانکی استفاده کرده اندو به طور میانگین 4/6 هکتار زمین را به این کشت اختصاص داده اند. میانگین عملکرد کلزا در این مزارع 1/98 تن در هکتار و تقریبا برابرمیانگین برداشت کلزا در کشور بوده است.کلزا کاران نگرشی مثبت به توسعه کشت کلزا داشته اند و نگرش بیشتر آنان در حد خوب و عالی توصیف می شود. نتایج این تحقیق همچنین نشان داده است که بین نگرش کشاورزان کلزاکار و میزان مشارکت آنان در فعالیتهای آموزشی و ترویجی رابطه ای مثبت، به نسبت قوی و معنیدار وجود دارد. به رغم سطح پایین سواد، کشاورزان توانسته اند از مهارتهای لازم حرفه ای برخوردار شوند که این امر نقش و اهمیت برنامه های ترویج و آموزش کشاورزان نسبت به توسعه کشت کلزا نیز تاثیر گذار بوده به طوری که نتایج نشان داده است بین میزان دانش فنی کشاورزان و نگرش آنان رابطه ای مثبت و معنیدار وجود دارد.در محاسبه رگرسیون چند متغیره خطی، که به روش گام به گام با استفاده از نرم افزار spssانجام شد، متغیرهای میزان سواد و میزان مشارکت کشاورزان در برنامه های ترویجی، 27/5% از تغییرات در میزان نگرش کشاورزان را تبیین کرد؛ بدین ترتیب با بهره گیری از معادله به دست آمده می توان میزان نگرش کشاورزان را نسبت به توسعه کشت کلزا تخمین زد.