توزیع جغرافیایی صنعت غذا و عوامل موثر بر تراکم آن در کشورهای منتخب جهان ‌و ایران

چگونگی توزیع فضایی ‌و پراکندگی جغرافیایی فعالیت‌های تولیدی ‌و استقرار واحدها و بنگاه‌های صنعتی در مناطق مختلف به تصمیمات این واحدها برای مکان‌یابی بستگی دارد. از جمله عوامل مهم موثر بر این تصمیم‌گیری‌ها، ساختار بازار است. در این رابطه، تمرکز جغرافیایی، به عنوان یکی از مولفه‌های ساختار بازار، نشان‏دهنده توزیع قدرت بازاری است. هدف مقاله حاضر، بررسی توزیع فضایی ‌و اندازه‌گیری ساختار بازار و تمرکز جغرافیایی در صنعت غذا و تحلیل عوامل موجد تمرکز و تراکم جغرافیایی صنعت غذا در بین کشورهای تولیدکننده اصلی جهان با استفاده از شاخص‌های الیسرگلیسر (egi)، هرفیندال هیرشمن (hhi) و الگوی اقتصادسنجی برای مقاطع سالانه 2005 و 2013 بوده است. نتایج پژوهش نشان داد صنعت غذا بالاترین پراکندگی جغرافیایی‌ و کمترین تمرکز جغرافیایی در مقیاس جهانی دارد، اما ساختار بازار جهانی صنعت غذا دارای انحصار چندجانبه متمایل به باز است. عوامل‌ و مولفه‌های کلیدی شامل مزیت‌ها ‌و امتیازهای طبیعی ناشی از وفور موجودی عوامل،  آثار سرریزها و اثرهای داخلی ‌و خارجی تقاضا و دسترسی به بازار از مهم‌ترین دلایل تراکم جغرافیایی در صنعت غذای جهان محسوب می‌شوند.

Geographical Distribution of World Food Industry and Its Agglomeration Determinants in Selected Countries and Iran

Geographical distribution and dispersion of productive activities and industrial enterprises depend on the location decisions. One of the major factors affecting the location decisions is the market structure, one aspect of which is the geographical concentration reflecting the distribution of market power. This study aimed at measuring the geographical concentration, agglomeration and market structure of food industry and analyzing the relevant factors in major producing countries in 2005 and 2013 by using the EGI and HHI indexes. According to the research findings, the structure of world market of food industry (as per the ISIC, Rev. 3, twodigit classification) is oligopolistic while the food industry experienced the most geographical dispersion and the least geographical concentration on global scale with 0.088 and 0.096 in 2005 and 2013, respectively. Key factors determining the geographical concentration of food industry on the global scale include regional natural advantages, primary materials availability, transportation costs, spillovers of domestic and foreign demands, and market access.