تقریری واقع گرایانه از اعتباریات علامه طباطبایی (ره)
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
کاشی زاده محمد
|
|
منبع
|
قبسات - 1396 - دوره : 22 - شماره : 85 - صفحه:225 -242
|
|
چکیده
|
ازآنجاکه علامه طباطبایی در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم گزاره‌های اخلاقی را ذیل ادراکات اعتباری دسته‌بندی نموده و ارزش منطقی و واقع‌نمایی را از آنها سلب می‌کنند، همچنین آنها را تابع احتیاجات حیاتی و عوامل مخصوص محیطی بشر قلمداد کرده، برای آنها به تبع سیر تکاملی زندگی اجتماعی تغییر قایل می‌شوند و آنها را غیرضروری و موقت می‌خوانند، ابهاماتی درباره واقعگرایی ایشان در حوزه اخلاق و به تبع آن احکام دینی پدیدار می‌شود و برخی در عین پذیرش بعیدبودن و ناواقع‌گرابودن علامه در این حوزه، به ایشان نسبیت‌گرایی اخلاق را نسبت داده‌اند. در صورتی که اعتباریبودن گزاره‌های اخلاقی به معنای قراردادی و انشایی بودن گزاره‌های اخلاقی باشد، نمی‌توان هیچ گزاره اخلاقی را مرتبط با واقعیت خارجی دانست، بلکه اعتبار گزاره‌های مذکور وابسته به خواست و قرارداد جامعه است و ازهمینرو واقع‌نمایی و به تبع اطلاق گزاره‌های اخلاقی مورد خدشه واقع می‌شود و مستلزم نسبی‌گرایی در نظام اخلاقی خواهد شد. نوشته حاضر در نظر دارد با نگاهی تحلیلی و با توجه به مبانی فکری و مجموع آرای علامه در کتب مختلفشان به بررسی مبنای فکری ایشان در ارتباط با اخباری یا انشایی تلقی‌کردن گزاره‌های اخلاقی بپردازد. در این نوشته چگونگی مواجهه شاگردان طراز اول علامه با نظریه اعتباریات علامه نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت و نظر ایشان در باب اعتباریات روشن خواهد گشت. بی‌شک این مسئله تاُثیر بسیار عمیقی بر چگونگی استفاده ازدین و آموزه‌های دینی در بعد اخلاق و احکام خواهد داشت.
|
|
کلیدواژه
|
علامه طباطبایی، اعتباریات، قراردادگرایی، واقعگرایی، گزاره اخلاقی
|
|
آدرس
|
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, گروه کلام, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
mohamad_kashizadeh@yahoo.com
|
|
|
|
|
|
|