مقایسه تطبیقی «انسان‌گرایی» در اندیشه اسلامی و غربی

چکیده«اومانیسم» یکی از جنبش‎های فرهنگی ـ انسانی و حاصل دوران رنسانس و روشنگری غرب است که در معنای اعم، خود آزادی و حیثیت انسانی را هدف قرار داد؛ لکن بعدها و به عبارت دیگر در معنای اخص خود، به نوعی افراط در انسان‏گرایی انجامید. مقاله حاضر، سیر تاریخی اومانیسم را در غرب ترسیم کرده، در پی این رهاورد است که آیا باید این انسان‌گرایی غربی را همان‎گونه که هست، وارد جهان اسلام کرد یا اینکه می‏توان نوع واقع‎گرایانه‎تری از اومانیسم و انسان‌گرایی را در پیشینه تفکر جهان اسلام مشاهده کرد؟ افزون بر این، چه نقاط تشابه و تفارقی میان انسان‎گرایی اسلامی و نوع رادیکال آن در غرب وجود دارد؟ مقاله حاضر با پاسخ به این پرسش‎‎ها در نهایت انسان‏گرایی واقع‎گرایانه‎ای را در آثار فلاسفه، متکلمان و عرفای مسلمان به تصویر می‎کشد که در عین داشتن برخی صور خاص خود، جهات مشابه و مفارقی نیز با اساس و محور انسان‎گرایی غرب دارد.