درباره فلسفه تاریخ

فرض بر آن است که دیدگاه به تاریخ و سنت تاریخ نویسی و برمبنای این دو نگاه نظری و تاملی به تاریخ که از آن اصطلاح فلسفه تاریخ را اراده می کنیم به دو دوره کلی قدیم و مدرن ( جدید) قابل تقسیم است . در دیدگاه قدیم و سنتی تاریخ نه امری منحاز و مستقل از وجود بلکه یکی از شوون و جلوه های هستی و اغلب مظهر و مجلای اراده الوهی تلقی می شد. در حالی که در دیدگاه جدید و برآمده از قرن هیجدهم میلادی وعصر روشنگری اروپا تاریخ مستقل از عالم و در نسبت با آگاهی فاعل شناسا و اراده جزئی تحلیل و تفسیر می شود. در واقع آنچه در دیدگاه اصیل سنتی به اراده کلی و فطرت عالم نسبت داده می شد . در نظرگاه مدرن به فاهمه و عقل آدمی نسبت داده می شود و طبیعی است این اختلاف در مبنا تمایز در روش و نتایج هم به بار خواهد آورد. در این مقاله ضمن بیان چگونگی شکل گیری دیدگاه جدید درباره تاریخ و تمایزهای آن با ادوار پیشین به برخی ویژگی ها و مختصات نگاه به تاریخ بر مبنای اندیشه دینی نیز پرداخته خواهد شد.