عقل کل جمعی ختمی و عقلانیت علمی و عملی

چکیده«عقل کلی» براساس اطلاق خاصی، بر برگزیده‌هایی از عقول انسانی که موجود با وجود طبیعی اتد، اطلاق گردیده است، چنان که آنها «نفس کلی» نیز می باشند. عالَم هستی امکانی به‌منزله بدن نفس کلی الهی می باشد. هریک از انبیا، گرچه در مقام خود «نفس کلی» و «عقل کلی»اند، ولی حضرت خاتم الانبیا ? و دوازده امام معصوم ? که دارای وراثت و وصایت و خلافت از مقام خاتمیتند، و حضرت فاطمه زهرا? «نفس کل جمعی» و «عقل کل جمعی» بلکه جمع الجمعی اتد، و به تعبیر دیگر، «نفس کل ختمی» و «عقل کل ختمی» می‌باشند. روح نبوت ختمی، مقام معلمیت عموم و تهذیب کل نفوس در جمیع ادوار و اعصار و ربط‌دنده عوالم انسانیت، بلکه همه ممکنات به مبدا کل_ عزّ اسمه_ است. مقام امامت ختمی هم خلافت از همین مقام منیع و محیط است. بر این اساس می‌توان گفت: عقلانیت حقیقی علمی و عملی عقول جزیی، با نفوذ و سیطره و تاثیر عقل کل ختمی و به‌واسطه اتصال به او به فعلیت می‌رسد. این نتیجه، به شیوه عقلی و با استفاده از متون دینی، در نوشتار حاضر به بار نشسته است.