پرسش از امکان مدرنیسم اسلامی ایرانی در گذار به سوی پیشرفت اسلامی ایرانی

مقالۀ حاضر تحقیقی در باب امکان طرح نظری و تحقق عینی مدرنیسم اسلامی ایرانی و چیستی رهیافت صحیح طرح تجدد و نوگرایی اسلامی ایرانی است؛ از این ‌رو پس از واکاوی معنایی ابعاد معرفتی و تکنولوژیک مدرنیسم، بنیادهای فلسفی مدرنیسم را با توجه به وقایع تاریخی و روند تکوّن مدرنیته تشریح نموده است تا ابعاد هویتی مدرنیسم را آشکار ساخته، به مثابه مبنای تحلیل در قِبال پرسش مطرح‌شده، به کارگیرد. در ادامه با اتخاذ روش زمینه‌کاوی تاریخی- اجتماعی، روند تاریخی‌ شکل‌گیری جریان‌های فکری در ایران در مواجهه با مدرنیسم، به‌خصوص آرا و جریان‌های پس از انقلاب اسلامی را بررسی نموده است تا فضای کلی گرایش‏های نظری و عملی‌ای که به تاروپود اندیشه‌ورزیِ دوران معاصر شکل داده‌است، در قالب مدل ارائه‌شده ترسیم شود. سپس بر مبنای تحلیل ناشی از انباشت آرا و نقادی‌ها به ارزیابی گرایش‏های موجود پرداخته و درنهایت به این جمع‌بندی رسیده است که طرح مدرنیسم اسلامی ایرانی، طرحی خودمتناقض بوده و به منظور نیل به پیشرفت و توسعۀ تعالی‌بخش، همراه با حفظ استقلال و هویت اسلامی ایرانی لازم است، پس از نقادی جریان‌های مختلف تجددخواهی و منتقدان آن، رهیافتی مبنا قرار گیرد که بر اساس مبادی، مبانی و روش معرفت اسلامی و با توجه به میراث تاریخی، فرهنگی و اجتماعی ایران اسلامی تقوّم یافته است.

question about the possibility of iranian islamic modernism in the transition to iranian islamic progress

this article is a research on the possibility of theoretical design and objective implementation of iranian-islamic modernism and finding the correct approach to the design of iranian-islamic modernity. hence, after a semantic analysis of the epistemological and technological dimensions of modernism, i have described the philosophical foundations of modernism according to historical events and the evolution of modernity in order to reveal the identity dimensions of modernism and use it as a basis to analyze the above question. in addition, using a historical-social research method, i have studied the historical process of formation of intellectual currents confronting modernism in iran, especially after the islamic revolution, to present – through a model - the general atmosphere of the theoretical and practical tendencies that have shaped the ideology of contemporary thought. then, based on analyzing the accumulation of ideas and criticisms, it evaluates the existing tendencies and finally concludes that the iranian-islamic modernism is a self-contradictory proposal. and in order to achieve elevating progress and development and to preserve the iranian-islamic independence and identity, it is necessary to criticize the various currents of modernism and its critics and establish an approach that is based on the basis, principles and methods of islamic knowledge and is according to the historical, cultural and social heritage of islamic iran.