فلسفه دین جهانی و رویکرد وجودی

مطالعه و بررسی «دین» و تبیین چیستی و تامل در ویژگی‌های آن، از مهم‏ترین مباحثِ مطرح در فلسفه دین است. نوع ارتباط ادیان با یکدیگر و آینده فلسفه دین، همواره به مثابه دو موضوع چالش‌برانگیز در ذیلِ این مبحث لحاظ شده‌اند. گذشته از «الهیات جهانی» که در مغرب‌زمین با هدف برقراری گفت‌وگوی بینادینی شکل گرفت و به موضوع ارتباط ادیان با یکدیگر ناظر است، اخیراً ایده‌ای با عنوان «فلسفه دین جهانی» به طور جدی مطرح شده است که با موضوع آینده فلسفه دین مرتبط است. نوشتار حاضر درصدد است ضمن طرح ایده فلسفه دین جهانی -در تقابل با ایده «پایان فلسفه دین»- مفهوم و برداشت از وصف «جهانی» را روشن سازد تا از این رهگذر بتوان در باب فلسفه دین جهانی دقیق‌تر سخن گفت. در این راستا سه مسئله اصلی: 1. چیستی یا ماهیت فلسفه دین جهانی؛ 2. امکان فلسفه دین جهانی؛ 3. تحقق فلسفه دین جهانی و شرایط تحقق آن بررسی خواهند شد و در ادامه، راهکارهایی به منظور ارتقای مباحث فلسفه دین به سطح جهانی پیشنهاد می‌شوند و «رویکرد وجودی به دین» به مثابه یکی از این راهکارها معرفی می‌گردد. به نظر می‌رسد فلسفه دین وجودی -همانند فلسفه دین جهانی- می‌تواند از پایان فلسفه دین جلوگیری کند.

world philosophy of religion and existential approach

the study and review of &religion& and discovery of its quiddity and reflection on its characteristics are among the most important issues in the philosophy of religion. the type of relationship between religions and the future of the philosophy of religion have always been included as two challenging issues under this topic. in addition to &world/global theology& that was formed in the west with the aim of establishing an interreligious dialogue -and it is related to the relationship between religions-, a topic called &world/global philosophy of religion& has recently been seriously raised -which is related to the topic of the future of philosophy of religion. the present article seeks to proposing the idea of world philosophy of religion (contrary to the idea of &the end of philosophy of religion&), and to clarifying the concept and interpretation of the term &world&, so that we can speak more accurately about world philosophy of religion. in this regard, three main issues: 1. the quiddity or nature of world philosophy of religion; 2. the possibility of a world philosophy of religion; and 3. the realization of a world philosophy of religion, and the conditions for its realization will be examined, and in the following, some solutions to promote the issues of philosophy of religion to the world level are proposed and &existential approach to religion& is introduced as one of these solutions. it seems that &existential philosophy of religion& -like world philosophy of religion - can prevent the end of the philosophy of religion.