بررسی خرده‌تراشی بر خوانش آقاعلی مدرس از وحدت وجود

آقاعلی مدرس طهرانی نقش ویژه در تداوم و ترویج مبانی و رهیافت‌های حکمت متعالیه دارد. «بدایع الحکم» و «رسالة فی التوحید» دو اثر وزین و ویژه او در توحیدنگاری است. تبیین مفصل و مبرهن توحید با زبان پاسخ‌گویی در «بدایع الحکم» بی‌بدیل است. با آن همه تفصیل، موضع او درباره وحدت وجود در «نظریۀ وحدت شخصی وجود در اندیشۀ ابوالحسن طباطبایی جلوه و آقاعلی مدرس طهرانی» با تحریف لفظی و معنوی و تقطیع عبارات، دستخوش تحریف شده است. اتهاماتی از قبیل دوگانه‌انگاری، ابطال مقامات وجود، لزوم سریان ذات واجب، تباین‌انگاری وجودی واجب تعالی و فعل مطلق، دستاورد این مقاله است که معظم‌له را بر پایه آنها ناقد بلکه نافی وحدت شخصی وجود قلمداد نموده است. داستان نقد ادعایی، ترکیبی است از اتهامات، شبهات، سوء رداشت از عبارات تقطیعی و خطاهای فراوان در مقام گردآوری و داوری. استناد به موضع سلبی حکیم در برابر خوانش باطل از وحدت وجود، مستمسک اساسی آن مقاله است. راستی‌آزمایی داستانِ نقد ادعایی با عرضه بر نص عبارات حکیم، پوچی این مدعاها را به‏وضوح نشان می‌دهد و موضع استوار او را همسان با سایر حکمای مدقق و عرفای محقق، از تقریرکنندگان وحدت شخصی وجود با بیان متقن و برهانِ مستحکم می‌نمایاند.

examining the troublemaking of agha ali modarres’s reading of the the unity of being

agha ali modarres tehrani has a special role in continuing and promoting the principles and approaches of transcendent wisdom. &bada’iy al-hekam& and &resalat fi al-tawhid& are two of his weighty and special works in monotheism. the detailed and obvious explanation of monotheism by the words of & bada’iy al-hekam& is irreplaceable. despite all the details, his position on the unity of being” (wahdat al-wūjūd) has been distorted by the article &the theory of personal unity of being in the article “abolhassan tabatabai jelveh and agha ali modarres tehrani” with verbal and spiritual distortion and dissection of phrases. accusations such as the dualism, the annulment of the status of being, the necessity of the spread of the essence of necessary, the being contrast of the necessary and the absolute act, are the results of this article, on the basis of them, has considered agh ali as a critic and even a denier of the personal unity of existence the personal unity of being. the story of the alleged critique is a combination of accusations, suspicions, misunderstandings of dissected phrases, and numerous errors in the position of collection and judgment. citing the zenoozi’s negative position against the false reading from the unity of being is the main issue this paper. the truth‌-examination of the story of the alleged critique by presenting the text of the philosopher’s expressions clearly shows the absurdity of these claims and shows his firm position, like other scholarly philosophers and mystics, as interpreters of the personal unity of being with a strong statement and argument.