معرفت دوگانه از ترابط علم کلام با سایر علوم (با تاکید بر علوم انسانی)

از مهم‏ترین مسائل فلسفه علم کلام که معرفت درجه دو از دانش‌ کلام را ارائه می‌کند واکاوی «نسبت و تاثیر و تاثر دانش کلام اسلامی با سایر علوم و رشته‌های علمی خصوصا علوم انسانی» است. نوشتار حاضر تلاش کرده است دو گونه از این معرفت را در اختیار پژوهشگران قرار دهد؛ از سویی به انواع روابط بپردازد و از سوی دیگر این حوزه معرفتی را با نگاهی متاخر از نگاه پیشین مورد واکاوی قرار دهد. در محور اول ضمن تصویر دو نقش تعارضی و تعاضدی، سه نوع رابطۀ تعاضدی کلان  (روشی، گزاره‌ای و مبدائی) بر اساس مولفه‌ها و عناصر علم ارائه شد که در درون خود گونه‌هایی از روابط را جای داده‌اند که اقسام سه‌گانۀ رابطه زیر از این دست می‌باشد: الف) تولیدی و مصرفی؛ ب) دیالوگی؛ ج) انسجامی، تصحیحی و تعمیقی در ترابط گزاره‌ای. در محور دوم با امعان نظر در این حوزه معرفتی، اموری مانند اهمیت و ضرورت پژوهش، پرسش‌های اصلی و فرعی،  قلمرو، پیشینه و جایگاه و درنهایت ساختار منطقی در راستای انجام طرح‌های پژوهشی ارائه شد و تاسیس رشته‌ای با عنوان «فلسفه علم کلام» پیشنهاد گردید.

The Dual Cognition Resulted from the Correlation of the Science of Kalam* and Other Sciences (Emphasizing on Humanities)

One of the most important matters in the philosophy of kalam (Islamic theology) – which is a seconddegree knowledge of the science of kalam – is to study “the relation and effects of Islamic kalam on other sciences and scientific fields especially humanities and vice versa”.This article tries to provide two kinds of knowledge for the researchers [in his regard]. On the one hand, it explains the different kinds of relations between the two, and on the other hand, it studies this cognitive field, considering a more recent perspective.For the first part, it explains the two kinds of contradictive and cooperative roles, and introduces three kinds of mass cooperative relations (methodological, predicative and related to origin) based on the parameters and elements of science. They include different kinds of relations including: a) producing and consuming relation; b) dialogue relation; c) cohesive, corrective, and deepening relations in predicative correlation.For the second part, considering this field of knowledge, this article presents the importance and necessity of research, major and minor questions, the domain, background and position of the research and finally the logical structure for the performance of research proposals. It also suggest the foundation of a new field of study titled “the philosophy of the science of kalam”.